نفقه چیست

از جمله این وظایفی که با عقد نکاح بر عهده زوجین قرار می گیرد برای مثال می توان به تمکین کردن زن از مرد یا پرداخت نفقه توسط شوهر به زن و فرزند اشاره کرد . البته باید در مورد پرداخت نفقه بین عقد نکاح دائم و عقد موقت تفاوت قائل شد چون در عقد موقت نفقه به زن تعلق نمی گیرد .

در عقد موقت با اینکه به زن نفقه تعلق نمی گیرد اما زوجین می توانند پرداخت نفقه به زن را در ضمن عقد شرط کنند تا در این صورت شوهر ملزم به پرداخت نفقه به زن باشد اما با تمام این تفاسیر چه در عقد دائم و چه در عقد موقت اگر فرزندی حاصل شود پرداخت نفقه بر عهده پدر خواهد بود و وظیفه پدر است که نفقه فرزندش را پرداخت کند حتی اگر شرطی بر خلاف این هم بشود صحیح نخواهد بود .

در این مقاله ضمن تعریف نفقه به این خواهیم پرداخت که نفقه به چه کسانی تعلق می گیرد و پرداخت بر عهده چه کسی است همچنین در چه شرایطی نفقه به زن تعلق می گیرد و یا اینکه تا چه زمانی فرزند دختر و پسر می توانند از پدر نفقه دریافت کنند .




معنی نفقه چیست
نفقه عبارت است از پرداخت تمام هزینه های متعارف و متناسب که هر انسانی در طول زندگی به آن نیاز پیدا می کند مثل خوراک پوشاک ، مسکن ، درمان و تحصیل . مطابق با ماده 1107 قانون مدنی نفقه زن این گونه تعریف شده است : نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه های درمان و حتی خادم البته در صورتی که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد .

در مورد نفقه فرزند هم تامین نیاز های مالی و متعارف فرزندان مثل تحصیل ، خوراک ، پوشاک ، مسکن و هزینه های درمانی مطابق با ماده 1999 قانون مدنی بر عهده پدر است . بر اساس این ماده پرداخت و تامین نفقه اولاد به عهده پدر است و در صورتی که پدر فوت کرده باشد یا قادر به پرداخت نفقه فرزندان نباشد، پرداخت نفقه به عهده پدربزرگ خواهد بود و در صورتی که جد پدری هم زنده نباشد یا نتواند نفقه بپردازد، تامین هزینه‌ها به عهده مادر خواهد بود .



حتما بخوانید: مبلغ نفقه فرزند


نفقه شامل چه کسانی می شود و پرداخت آن بر عهده کیست
در مورد این که نفقه شامل حال چه کسانی می شود و پرداخت آن بر عهده کیست باید اشخاص واجب نفقه را دسته بندی کرد چون فقط زن و فرزند نیستند که پرداخت نفقه آن ها مطابق قانون بر عهده شوهر یا پدر باشد ، ممکن است افراد دیگری هم از نزدیکان شوهر یا پدر باشند که نیاز داشته باشند دیگری هزینه زندگیشان را پرداخت کند به این افراد ، زن و فرزند که نفقه به آن ها تعلق می گیرد و پرداخت می شود افراد واجب النفقه گفته می شود .

 افراد واجب النفقه به ترتیب اولویت در پرداخت نفقه عبارت اند از :

 زوجه دائم ، اگر مرد همسر داشته باشد زن او بالاترین اولویت برای او پرداخت نفقه همسر خواهد بود .

 اولاد ، پرداخت نفقه فرزندان مطابق با قانون بر عهده پدر است .

 نوه ها ، اگر پرداخت کننده نفقه ، فرزندی داشته باشد که او نتواند نفقه فرزندش را بدهد یا اینکه فوت شده باشد ، پرداخت نفقه فرزندش بر عهده او که پدربزرگ محسوب می شود خواهد بود مگر اینکه پدربزرگ توان مالی برای پرداخت نداشته باشد در این صورت اجباری به پرداخت نخواهد داشت .

 اجداد ، منظور از اجداد پدر و مادر است اگر پرداخت کننده نفقه دارای پدر یا مادر یا پدر و مادری باشد که نیاز به پرداخت نفقه دارند در صورتی که توانایی پرداخت و تمکن مالی داشته باشد بر عهده اوست که نفقه آن ها را بپردازد .

 در صورتی که شخصی دارای زن دائم باشد فرزند هم داشته باشد و افراد واجب النفقه دیگری هم اطراف او باشند مانند پدر و مادر اگر تمکن مالی او در حد پرداخت نفقه یک نفر است فقط بر او واجب است که نفقه زن را پرداخت کند و اولویت در پرداخت نفقه با زوجه دائم می باشد بعدا فرزندان ، نوه ها و در آخر نفقه به نزدیکان واجب النفقه تعلق خواهد گرفت .



بیشتر بخوانید: میزان نفقه زن در سال 99


شرایط نفقه زن چیست
گفتیم که قانونا پرداخت نفقه زن بر عهده شوهر است و حتی پرداخت نفقه زن برای شوهر در بین افراد واجب النفقه اولویت دارد . اگر مردی نفقه همسرش را نپردازد زن می تواند از او شکایت کند در چنین حالتی عواقبی مانند حبس و طلاق در انتظارش خواهد بود و فرقی نمی کند که مرد تمکن مالی برای پرداخت نفقه زن دارد یا خیر .

 با وجود تمام موارد گفته شده این نکته هم وجود دارد که زن برای اینکه نفقه به او تعلق بگیر باید یک سری شرایط داشته باشد از جمله شرایطی که زن را مستحق گرفتن نفقه از شوهر می کند عبارت اند از :

 بین زن و مرد خطبه عقد دائم خوانده شده باشد نه عقد موقت و زن برای زندگی به محل اقامتی که شوهر تهیه کرده است نقل مکان کرده باشد . به این معنا که زوجین در دوره نامزدی یا عقد نباشند مگر اینکه شرط دیگری غیر از این در عقدنامه بین زوجین بر قرار شده باشد .

در مورد اینکه در دوره عقد به زن نفقه تعلق می گیرد یا خیر عرفا در ایران اگر در زمان عقد تکلیف عروسی و تاریخ مشخص شده باشد به زن نفقه تعلق می گیرد اما اگر زن بلاتکلیف باشد و در خانه پدرش باشد نفقه او را پدر پرداخت می کند ولیکن در متن قانون آمده با خواندن صیغه عقد پرداخت نفقه بر عهده شوهر است .

 زن به منزل و محل سکونتی که شوهر تهیه کرده است نقل مکان کند در غیر این صورت مستحق نفقه نخواهد بود مگر اینکه در ضمن عقد ازدواج شرط تعیین مسکن را زن برای خود برداشته باشد در این صورت اجباری به رفتن به منزل انتخابی شوهر ندارد و نفقه هم به تعلق خواهد گرفت .

  زمانی که زن بدون دلیل موجه و بدون موافقت شوهر خانه را ترک کند حتی اگر در خانه پدر و مادر خویش اقامت کند ، در این صورت هم مرد می‌تواند از دادن نفقه امتناع کند .

 زن از شوهرش تمکین کند یعنی به وظایف خاص زناشویی عمل کند و نیاز های متعارف شوهر را برآورده سازد در غیر این صورت آثار نشور در او پدیدار می شود که از اولین عواقب ناشزه بودن زن عدم تعلق نفقه به او خواهد بود .

 زمانی که زن بلافاصله پس از عقد از حق حبس خودش استفاده می کند اگر تمکین نکند باز هم به او نفقه تعلق خواهد گرفت که این یک اسنتثنا است .



شرایط نفقه فرزند دختر و پسر چیست
در قانون پرداخت نفقه فرزندان بر عهده پدر است و فرقی بین دختر و پسر بودن فرزند در پرداخت نفقه وجود ندارد اما تفاوتی که بین نفقه فرزند و نفقه زن وجود دارد این است که زن می تواند بابت نفقه معوقه و ایام گذشته که شوهر به او نپرداخته است شکایت کند و درخواست طلاق نماید اما فرزندان نمی توانند بابت نپرداختن نفقه ایام گذشته شکایت کنند .

با این حال در قانون پیش‌بینی شده است که اگر پدری با داشتن امکانات مالی از پرداخت نفقه فرزندانش خودداری کند، این مساله بار کیفری برای او در پی خواهد داشت ، فرزندان یا فردی که مسئولیت سرپرستی و نگهداری فرزندان را بر عهده دارد ، می‌تواند علیه پدری که با وجود تمکن مالی نفقه پرداخت نمی کند به دادگاه شکایت کند .

 اگر پدر دارای اموالی باشد ، اما از پرداخت نفقه به فرزندان خود امتناع کند ، آنها می‌توانند با ارائه دادخواست به دادگاه و دریافت رای قطعی به میزان نفقه تعیین‌شده ، اموال و دارایی پدر را به نفع خود توقیف کنند .

ممکن است این سوال ایجاد شود که فرزندان تا چه زمانی حق دریافت نفقه از پدرشان را دارند ؟

در شرع اسلام و قانون مدنی مانند بلوغ سن معینى براى پرداخت نفقه به فرزندان در نظر گرفته نشده است و مطابق عرف مادام که اولاد داراى شغل و درآمد مشخصی نباشند ، پدر نسبت به پرداخت نفقه مسئولیت دارد .

 نکته ای که در این زمینه در جامعه می‌توان دید این است که تا زمانى که فرزند دختر ، همسر انتخاب نکرده است یا فرزند پسر مشغول تحصیل باشد ، به کارمندان حق اولاد پرداخت مى‌شود پس می تواند گفت با توجه به عرف تا چنین زمانی نفقه به فرزند دختر و پسر تعلق خواهد گرفت .



در ادامه بخوانید: مبلغ نفقه فرزند در سال 99
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نفقه چیست در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نفقه چیست پاسخ دهند .





سوالات متداول


1- نفقه چیست ؟
نفقه عبارت است از پرداخت تمام هزینه های متعارف و متناسب که هر انسانی در طول زندگی به آن نیاز پیدا می کند مثل خوراک پوشاک ، مسکن ، درمان که در متن مقاله راجع به نفقه زن و فرزند کاملا توضیح داده شده است .


2- آیا در دوران عقد هم به زن نفقه تعلق می گیرد ؟
بر اساس عرف زن تا زمانی که در منزل پدر سکونت دارد نفقه با پدر است اما قانونا بعد از اردواج پرداخت نفقه با شوهر است که در متن مقاله کامل توضیح داده شده است .


3- اگر زن از حق حبس استفاده کند و از شوهر تمکین نکند نفقه به او تعلق نمی گیرد ؟
نفقه زمانی به زن تعلق می گیرد که از شوهر تمکین کند مگر در صورت حق حبس یا داشتن دلیل موجه برای عدم تمکین در این صورت زن مستحق پرداخت نفقه از جانب شوهر خواهد بود .

منبع : نفقه چیست