در دنیای پیچیده تجارت بین‌الملل، اسناد مختلفی وجود دارند که هر کدام نقش ویژه‌ای را ایفا می‌کنند. دو سند مهم در این زمینه، اظهارنامه گمرکی و پروفرما اینوویس هستند. این دو سند، اگرچه به ظاهر شباهت‌هایی دارند اما از نظر ماهیت، محتوا و کاربرد کاملاً متفاوتند. در این مقاله، به بررسی دقیق تفاوت‌های بین این دو سند پرداخته و اهمیت هر یک را در فرآیند واردات و صادرات کالا تشریح خواهیم کرد.
تصور کنید قصد دارید یک محموله کالا را از کشوری دیگر وارد کشور کنید. برای انجام این کار، علاوه بر بسته‌بندی صحیح کالا و انتخاب یک روش حمل‌ونقل مناسب، باید اسناد گمرکی مورد نیاز را نیز تهیه کنید. یکی از این اسناد، اظهارنامه گمرکی است که حاوی اطلاعات دقیق و جامعی در مورد کالا، ارزش آن، کشور مبدا و مقصد و سایر جزئیات مرتبط است. اما پیش از آنکه اظهارنامه گمرکی را تکمیل کنید، معمولاً سندی به نام پروفرما اینوویس یا پیش‌فاکتور صادر می‌شود که حاوی اطلاعات اولیه و تقریبی در مورد کالا است.
پروفرما اینوویس چیست؟
پروفرما اینوویس یا پیش‌فاکتور، سندی است که در آغاز مذاکرات تجاری بین خریدار و فروشنده صادر می‌شود. این سند، پیش‌نمایشی از فاکتور نهایی است و اطلاعات اولیه و تقریبی در مورد کالای مورد معامله را در اختیار خریدار قرار می‌دهد. اطلاعاتی مانند نام و مشخصات دقیق کالا، تعداد، قیمت واحد، کل مبلغ، شرایط پرداخت (نقدی، اعتباری، یا از طریق اعتبار اسنادی)، تاریخ تحویل کالا، شرایط حمل و نقل (دریایی، هوایی، زمینی)، و مبدا کالا در پروفرما اینوویس ذکر می‌شود. این سند به خریدار کمک می‌کند تا پیش از نهایی کردن قرارداد خرید، از جزئیات کامل معامله آگاه شده و تصمیم‌گیری بهتری داشته باشد.
اهمیت پروفرما اینوویس در فرایند تجارت بین‌الملل بسیار بالاست. این سند به عنوان یک ابزار مذاکره‌ای، به خریدار و فروشنده کمک می‌کند تا بر سر جزئیات معامله به توافق برسند. همچنین، پروفرما اینوویس برای اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های دولتی مانند گمرک، بانک و سایر نهادهای مرتبط نیز مورد نیاز است. با ارائه اطلاعات دقیق و شفاف در پروفرما اینوویس، میتوان از بروز اختلافات و مشکلات در آینده جلوگیری کرد. علاوه بر این، پروفرما اینوویس می‌تواند به عنوان یک سند مرجع برای عقد قرارداد نهایی بین طرفین معامله مورد استفاده قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: مراحل ترخیص کالا از گمرک
اظهارنامه گمرکی چیست؟
اظهارنامه گمرکی یک سند رسمی و الزامی است که برای ترخیص کالا از گمرک مورد نیاز است. این سند توسط واردکننده یا نماینده قانونی وی تکمیل شده و به گمرک ارائه می‌شود. اظهارنامه گمرکی در واقع یک معرفی‌نامه برای کالا است که اطلاعات دقیقی را در مورد آن به گمرک ارائه می‌دهد. این اطلاعات شامل نوع کالا، مقدار، ارزش، کشور مبدا و مقصد، نحوه بسته‌بندی و سایر جزئیات مرتبط با کالا است.
اطلاعات موجود در اظهارنامه گمرکی به گمرک کمک می‌کند تا کالا را شناسایی کرده، ارزش آن را تعیین کند و تعرفه‌های گمرکی را محاسبه نماید. همچنین، این اطلاعات برای بررسی اینکه آیا کالا مشمول ممنوعیت یا محدودیت واردات است یا خیر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، اظهارنامه گمرکی به عنوان یک سند قانونی، مسئولیت‌های واردکننده را مشخص کرده و در صورت بروز اختلافات، به عنوان مدرک قابل استناد مورد استفاده قرار می‌گیرد. تکمیل دقیق و صحیح اظهارنامه گمرکی، یکی از مهم‌ترین مراحل ترخیص کالا از گمرک است و هرگونه اشتباه یا نقص در این سند می‌تواند منجر به تأخیر در ترخیص یا حتی توقیف کالا شود.
تفاوت‌های اصلی بین اظهارنامه گمرکی و پروفرما اینوویس
اظهارنامه گمرکی و پروفرما اینوویس هر دو در تجارت بین‌الملل نقش مهمی ایفا می‌کنند، اما تفاوت‌های اساسی بین آنها وجود دارد. این تفاوت‌ها از زمان صدور، میزان جزئیات اطلاعات، هدف و اهمیت قانونی این دو سند ناشی می‌شود.
زمان صدور: پروفرما اینوویس، که به عنوان پیش‌فاکتور نیز شناخته می‌شود، معمولاً در مراحل اولیه مذاکرات تجاری و قبل از نهایی شدن قرارداد فروش صادر می‌شود. این سند به خریدار کمک می‌کند تا اطلاعات کلی در مورد کالا، قیمت و شرایط فروش را به دست آورد. از سوی دیگر، اظهارنامه گمرکی پس از انجام معامله و زمانی که کالا آماده واردات به کشور مقصد است، تکمیل و به گمرک ارائه می‌شود.
محتوای اطلاعات: پروفرما اینوویس شامل اطلاعات کلی و تقریبی در مورد کالا، مانند نام کالا، تعداد، قیمت تقریبی و شرایط پرداخت است. در حالی که اظهارنامه گمرکی به عنوان یک سند رسمی، باید شامل اطلاعات دقیق و جامعی در مورد کالا باشد. این اطلاعات شامل مشخصات فنی کالا، ارزش گمرکی، کشور مبدا، کد تعرفه، شماره سریال و سایر جزئیات مورد نیاز گمرک برای ارزیابی و ترخیص کالا است.
هدف: هدف اصلی از صدور پروفرما اینوویس، ایجاد توافق اولیه بین خریدار و فروشنده و آغاز مذاکرات تجاری است. این سند به عنوان یک پیش‌نویس قرارداد عمل می‌کند و به طرفین کمک می‌کند تا بر سر جزئیات معامله به توافق برسند. در مقابل، هدف از تکمیل اظهارنامه گمرکی، اعلام ورود کالا به کشور و انجام تشریفات گمرکی است. این سند به گمرک کمک می‌کند تا کالا را شناسایی کرده، ارزش آن را تعیین کند و تعرفه‌های گمرکی را محاسبه نماید.
اهمیت قانونی: پروفرما اینوویس یک سند غیررسمی است و الزامی برای انجام معامله نیست. این سند بیشتر جنبه‌ی اطلاع‌رسانی دارد و به عنوان مدرک رسمی در دادگاه قابل استناد نیست. در حالی که اظهارنامه گمرکی یک سند رسمی و قانونی است که باید به دقت تکمیل شود. این سند به عنوان مدرکی برای اثبات ارزش کالا، مبدا کالا و سایر اطلاعات مربوط به کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد و در صورت بروز اختلافات، به عنوان مدرک قانونی قابل استناد است.
در خلاصه، میتوان گفت که پروفرما اینوویس یک سند مقدماتی است که برای شروع مذاکرات تجاری استفاده می‌شود، در حالی که اظهارنامه گمرکی یک سند رسمی و الزامی است که برای ترخیص کالا از گمرک مورد نیاز است. هر یک از این اسناد نقش مهمی در فرآیند واردات و صادرات کالا ایفا می‌کنند و درک تفاوت‌های بین آنها برای تجار و بازرگانان بسیار مهم است.
سخن پایانی
در این مقاله، به بررسی تفاوت‌های بین اظهارنامه گمرکی و پروفرما اینوویس پرداختیم. همان‌طور که مشاهده شد، این دو سند اگرچه به ظاهر شباهت‌هایی دارند اما از نظر ماهیت، محتوا و کاربرد کاملاً متفاوتند. پروفرما اینوویس یک سند اولیه و غیررسمی است که برای آغاز مذاکرات تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که اظهارنامه گمرکی یک سند رسمی و الزامی است که برای ترخیص کالا از گمرک مورد نیاز است.
درک تفاوت‌های بین این دو سند، به واردکنندگان و صادرکنندگان کمک می‌کند تا فرآیندهای گمرکی را بهتر درک کنند و از بروز مشکلات و تأخیر در ترخیص کالا جلوگیری کنند. همچنین، آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی و تکمیل صحیح اظهارنامه گمرکی، به کاهش هزینه‌ها و تسریع در انجام تشریفات گمرکی کمک شایانی خواهد کرد.
