در این مقاله به بررسی پرونده شخصیت متهم در آیین دادرسی کیفری می پردازیم .
بعد از وقوع یک جرم ، مهمترین اقدام در فرآیند تحقیقات مقدماتی ، جلب متهم و بازجویی از اوست در این مرحله بازپرس موظف است تمام حقوق مربوط به متهم را رعایت کند از جمله تفهیم اتهام و اینکه باید مراقب اظهارات خود باشد و باید به او اعلام کند اقرار یا همکاری موثر او می تواند موجبات تخفیف در مجازات را در دادگاه فراهم کند . از این رو می توان گفت از یکی از مهمترین وظایف بازپرس رعایت اصولی است که در حین بازجویی از متهم ملزم به رعایت آن است ، دلیل اصلی را هم می توان در این دانست که جرم متهم هنوز اثبات نشده است و تا زمان اثبات باید حقوق متهم حفظ شود . یکی از مواردی که در راستای حفظ حقوق متهم وجود دارد و منجر به شناخت بیشتر متهم می شود ، پرونده شخصیت متهم است . پرونده شخصیت از نوآوری های قانون جدید است که در راستای آشنایی با آن ما در این مقاله به بررسی اینکه پرونده شخصیت متهم در قانون آیین دادرسی کیفری چیست می پردازیم .
پرونده شخصیت متهم در قانون آیین دادرسی کیفری
همانطور که گفته شد " پرونده شخصیت " یکی از نوآوری های قانون آیین دادرسی کیفری سال 92 است که در برخی از جرائم مهم به طور الزامی باید تشکیل شود . این پرونده که متاثر از دیدگاه های جرم شناختی به قلمرو آیین دادرسی کیفری ایران وارد شده است ، در راستای شناخت بیشتر متهم و وضعیت روانی و اجتماعی و در کل سوابق زندگی او می باشد اما پرونده شخصیت چیست ؟ پرونده شخصیت متهم یک پرونده متفاوت از پرونده کیفری اوست ، به دستور بازپرس و به موازات پرونده کیفری توسط واحد مددکاری اجتماعی تشکیل می شود . ماده 203 قانون آیین دادرسی کیفری به موضوع پرونده شخصیت و ضرورت تشکیل آن در برخی از جرائم پرداخته و آورده است که : " در جرائمی که مجازات قاننونی آنها سلب حیات ، قطع عضو ، حبس ابد و یا تعزیر درجه چهار و بالاتر است و هم چنین در جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی که میزان دیه آنها ثلث دیه کامل مجنی علیه یا بیش از آن است ، بازپرس مکلف است در حین انجام تحقیقات ، دستور تشکیل پرونده شخصیت متهم را به واحد مددکاری اجتماعی صادر نماید . این پرونده که به صورت مجزا از پرونده عمل مجرمانه تشکیل می گردد ، حاوی مطالب زیر است :
الف – گزارش مددکار اجتماعی در خصوص وضع مادی ، خانوادگی و اجتماعی متهم
ب – گزارش پزشکی و روان پزشکی
البته علاوه بر آنچه گفته شد طبق ماده 286 قانون آیین دادرسی کیفری ف در جرائم تعزیری درجه 5 پنج و شش نیز تشکیل پرونده شخصیت در مورد اطفال و نوجوانان توسط دادسرا اطفال و نوجوانان یا دادگاه اطفال و نوجوانان الزامی است " .
بنابراین باید توجه داشت که پرونده شخصیت متهم می تواند در بسیاری از تصمیمات از جمله در اعمال و اجرای برخی مقررات دادرسی کیفری ، مانند اخذ تامین از متهم و صدور قرارهای اصلاحی مانند قرار تعلیق تعقیب اثر گذار باشد . علاوه بر این تشکیل پرونده شخصیت می تواند در اعمال مجازات های تعزیری و فردی ساختن کیفری نیز تاثیر زیادی داشته باشد .
جرائمی که تشکیل پرونده شخصیت در آنها الزامی است
بنابراین با توجه به مواد 203 و 286 قانون آیین دادرسی کیفری تشکیل پرونده شخصیت در جرائم زیر الزامی است :
1 – جرائم مستوجب سلب حیات
2 – جرائم مستوجب قطع عضو
3 –جرائم مستوجب حبس ابد
4- جرائم تعزیری درجه چهار
5- جنایات عمدی با یک سوم دیه کامل یا بیشتر از آن
6- جرائم تعزیری تا درجه شش در مورد اطفال و نوجوانان
در همه این موارد و جرائم تشکیل پرونده شخصیت برای متهم الزامی است و بازپرس موظف است که دستور آن را صادر نماید .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد پرونده شخصیت متهم در آیین دادرسی کیفری به کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون پرونده شخصیت متهم در آیین دادرسی کیفری پاسخ دهند .
