نظریه استرس سلیه

استرس شاید عمومی ترین مسئله زندگی روزمره انسان باشد . استرس امروزه چنان همگانی و همه گیر شده است که آن را جزء لاینفک و مشخص اصلی زندگی انسان ها دانسته اند به طوری که همه انسان ها در زندگی روزمره خود و در تمام ابعاد و حوزه های حیات خود در معرض استرس های زیادی قرار دارند . در واقع انسان بدون استرس قادر به ادامه زندگی نیست . استرس اصطلاحی مبهم و پیچیده است به طوری که بسیاری از محققان ، استرس را اصطلاحی دشوار می دانند . سلیه معتقد است استرس با این که اصطلاحی شناخته شده است ولی تعاریف متعددی از آن ارائه شده است . در این زمینه وینگو هوس و مارسیلیسون به کسانی که در مورد استرس نوشتن را آغاز کرده اند ، توصیه می کنند که به دنبال تعاریف همگانی که همه روی آن اشتراک نظر داشته باشند نگردند . آن ها یاد آور می شوند که در مورد تعریف استرس توافقی وجود ندارد . سیله فرایندی را براساس مدل سه مرحله ای توصیف کرد که این فرایند را سندرم انطباق عمومی (GAS) نامید .

در این مقاله به بررسی نظریه استرس سلیه شامل هشدار ، مقاومت و فرسودگی می پردازیم .





مراحل سندرم انطباق عمومی
نظریه استرس سلیه شامل 3 مرحله هشدار ، مقاومت و فرسودگی است :

هشدار
مقاومت
فرسودگی
در ادامه مقاله به صورت کامل تری در مورد سندرم انطباق عمومی توضیح داده می شود .





هشدار
در محیط طبیعی احتمالاً بیشتر پاسخ های سازگاری نسبت به تهدید ، جنگ یا گریز می باشد . هنگام انجام جنگ و گریز بدن باید آماده باشد ، ضربان قلب افزایش می یابد ، مردمک چشم گشاد می شود ، گوارش متوقف می گردد ، عضلات جهت جنگ یا گریز منقبض می شوند . قشر غده فوق کلیوی به میزان زیادی تحریک می گردد و سطح انگیختگی بدن از سطح تعادل حیاتی بیشتر می شود . این اولین مرحله از الگوی سه مرحله سیله است که او آن را هشدار نامید .

حتما بخوانید: مدل سه گانه استرس


مقاومت
اگر جنگ یا گریز ناموفق یا نامناسب باشد فرد دوباره در معرض عوامل استراس زا قرار می گیرد و به همین دلیل کارکردهای بدن در همان سطح انگیختگی بالاتر از سطح حیاتی باقی می ماند . برای رهایی از این وضعیت ، منابع بیرونی مورد نیاز هستند که به وسیله آن ها اقداماتی که کارکردهای جسمانی بهنجاری مانند گوارش لازم است و سیستم ایمنی بدن محافظت می گردد . مرحله دوم از الگوی سیله است که آن را به عنوان مرحله مقاومت مورد اشاره قرار داد . اما در این مرحله بدن ممکن است با تهدید سازگار شود که مقابله است . با وجود این کاهش منابع و ذخایر ضروری برای سایر کارکردهای جسمانی آسیب هایی را به وجود خواهد آورد .

حتما بخوانید: سیر تحول نظریه های استرس
فرسودگی
 سرانجام اگر تهدید برطرف نشود ، بدن وارد سومین مرحله می شود که مرحله فرسودگی نامیده شده است . در مرحله فرسودگی بدن به مدت طولانی نمی تواند با فشارها به شکل مناسبی مواجه شود و به همین دلیل دچار ضعف اندام ، جراحت و در نهایت مرگ می شود . 



انتقادات به نظریه سلیه
دو انتقاد اساسی به الگوی سلیه وارد است ، یکی این که در این الگو عناصر و مولفه های روانشناختی خصوصاً ارزیابی تهدید و میانجی گری فرایند استرس نادیده گرفته شده اند . در واقع شواهدی وجود دارد که سلیه نسبت به جنبه های روانشناختی آگاهی داشته ولی ترجیح داده است که روی جنبه های بیولوژیکی تمرکز کند . انتقاد دیگر به این فرضیه سلیه مربوط می شود که پاسخ های روانشناختی مشترک و همگانی برای همه عوامل استرس زا وجود دارد . شواهدی مبنی بر تفاوت های فردی در پاسخ به استرس ها وجود دارد . با این وجود این انتقاد ممکن است کمتر متوجه الگوی سلیه شود و بیشتر این انتقاد وارد باشد که کار سلیه به طور ناگهانی ، گزارش و توصیف تفاوت های فردی در ساختار زیست شناختی و روانشناختی و در نهایت کل موضوع ، تعریف عوامل استرس زا را متوقف می کند . 



در ادامه بخوانید: استرس و مقابله های سازگارانه



سوالات متداول


1- نظریه استرس سلیه چیست؟
سلیه معتقد است استرس با این که اصطلاحی شناخته شده است ولی تعاریف متعددی از آن ارائه شده است که در متن شرح داده شده است.




2- نظریه استرس سلیه شامل چند مرحله است؟
نظریه استرس سلیه شامل 3 مرحله هشدار ، مقاومت و فرسودگی است که در متن مقاله توضیحات هر یک ارائه شده است.




3- انتقادات به نظریه سلیه چیست؟
دو انتقاد اساسی به الگوی نظریه سلیه وارد شده است که در متن مقاله هر یک را توضیح داده و تاثیر آن را نیز بیان کرده ایم.

منبع : نظریه استرس سلیه