در اغلب موارد سرطان روده در مراحل اولیه علائمی ایجاد نمی کند، به همین دلیل باید به طور منظم برای تشخیص این سرطان غربالگری انجام شود. در صورت وجود سرطان، غربالگری کمک می کند تا آن را در مراحل اولیه تشخیص دهید و درمان کنید. هر چقدر این سرطان زودتر تشخیص داده شود نتیجه بهتری از درمان آن حاصل می شود. چندین آزمایش برای تشخیص سرطان روده وجود دارد، از جمله کولونوسکوپی، آزمایش خون و آزمایش های تصویربرداری.
روش های تشخیص سرطان روده
اولین مرحله برای تشخیص سرطان روده بررسی علائم، معاینه فیزیکی و گاهی معاینه دیجیتال رکتوم است. در صورتی که پزشک بعد از این بررسی ها احتمال وجود سرطان رکتوم را بدهد، انجام آزمایش را برای تشخیص دقیق پیشنهاد می دهد. برای تشخیص این سرطان روش های متعددی وجود دارد که در ادامه به بررسی دقیق هر یک می پردازیم.
کولونوسکوپی
کولونوسکوپی یکی از بهترین روش های بررسی روده است و بیشترین حساسیت را در بین تست های روده دارد. با کولونوسکوپی پزشک می تواند 90 تا 95 درصد روده را بررسی کند. قبل از انجام کولونوسکوپی برای تشخیص سرطان باید پاکسازی روده انجام شود تا پزشک بتواند به خوبی روده را در حین انجام تست مشاهده کند. برای تخلیه روده قبل از کولونوسکوپی ممکن است از یک رژیم غذایی مایع، تنقیه و ملین ها استفاده شود.
برای انجام کولونوسکوپی پزشک از یک کولونوسکوپ (یک لوله نازک و انعطاف پذیر) استفاده می کند که یک چراغ به همراه دوربین فیلمبرداری به انتهای آن متصل است. این لوله از طریق مقعد به راست روده و روده بزرگ وارد می شود و به بررسی آنها می پردازد. در صورت لزوم، ممکن است در طی انجام این تست، بیوپسی نیز انجام شود یا پولیپ های روده برداشته شوند.
بیوپسی
بیوپسی روشی است که برای نمونه برداری از بافت استفاده می شود. برای تشخیص سرطان روده معمولا بیوپسی به همراه کولونوسکوپی انجام می شود. برای انجام این آزمایش پزشک یک وسیله خاص را از طریق اسکوپ وارد روده می کند و سپس یک تکه از بافت را بر می دارد. با نمونه برداری از بافت ها پزشک میتواند تشخیص دهد که سلول ها سرطانی هستند یا نه و سرعت رشد آنها چقدر است. در موارد نادری ممکن است نیاز به برداشتن بخشی از روده بزرگ با جراحی باشد.
آزمایش مدفوع
آزمایش های مدفوع روش های غربالگری غیر تهاجمی هستند که برای تشخیص سرطان روده مورد استفاده قرار می گیرند. این دسته از آزمایش ها معمولا در خانه انجام می شوند و به افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به سرطان روده هستند توصیه می شوند. انواع آزمایش های مدفوع برای تشخیص سرطان روده عبارتند از:
آزمایش خون مخفی در مدفوع: در این آزمایش پزشک در نمونه مدفوع به دنبال خون می گردد. توصیه می شود این آزمایش سالی یک بار انجام شود. آزمایش خون مخفی در مدفوع در تشخیص سرطان روده بسیار موفق است، اما ممکن است در تشخیص سرطان ها یا پولیپ هایی که منجر به مدفوع خونی نمی شوند موثر نباشد.
آزمایش DNA مدفوع: این آزمایش از نمونه مدفوع برای پیدا کردن تغییرات خاص DNA که در سرطان روده رخ می دهند، استفاده می کند. این آزمایش نیز اگر هر سال انجام شود می تواند در تشخیص سرطان روده بسیار موثر باشد.
لازم به ذکر است که اگر نتیجه آزمایش مدفوع مثبت باشد، برای تایید تشخیص و برداشتن پولیپ های پیش سرطانی، کولونوسکوپی لازم است.
آزمایش خون
در برخی موارد ممکن است پزشک انجام آزمایش های خون خاصی را برای تشخیص سرطان کولورکتال تجویز کند. همچنین ممکن است پس از تشخیص سرطان رود برای نظارت بهتر از آزمایش خون استفاده شود.
آزمایش (CBC): این آزمایش انواع متفاوت سلول های خون را اندازه گیری می کند و میتواند کم خونی را تشخیص دهد. برخی از افراد مبتلا به سرطان کولورکتال به دلیل خونریزی طولانی مدت تومور، دچار کم خونی می شوند.
آزمایش آنزیم های کبدی: ممکن است آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد انجام شود، زیرا سرطان کولورکتال می تواند به کبد گسترش پیدا کند.
تست تومور مارکر: سلول های سرطانی کولورکتال گاهی اوقات موادی به نام نشانگرهای تومور تولید می کنند که در خون پیدا می شوند. رایج ترین نشانگر تومور برای سرطان کولورکتال، آنتی ژن کارسینوامبریونیک است.
پروکتوسکوپی
در صورتی که پزشک مشکوک به سرطان رکتوم باشد پروکتوسکوپی را توصیه می کند. در این آزمایش پزشک با استفاده از یک پروکتوسکوپ (یک لوله نازک، سفت و دارای چراغ) که در انتهای آن یک دوربین فیلمبرداری کوچک قرار دارد، داخل رکتوم را بررسی می کند. این لوله از طریق مقعد وارد می شود و پزشک می تواند در طی انجام پروکتوسکوپی از طریق اسکوپ، پوشش داخلی رکتوم را از نزدیک بررسی کند. پروکتوسکوپی بسیار دقیق است، زیرا در حین انجام آن می توان تومور را مشاهده کرد و همچنین اندازه و محل دقیق آن را تعیین کرد.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر برای بررسی رکتوم و روده بزرگ تحتانی استفاده می شود. قبل از سیگموئیدوسکوپی، روده بزرگ باید تخلیه شود تا به خوبی قابل مشاهده باشد. در طول آزمایش پزشک یک سیگموئیدوسکوپ (یک لوله نازک و انعطاف پذیر) را از طریق رکتوم به داخل مقعد و روده بزرگ وارد می کند تا وجود پولیپ روده را تشخیص دهد.
سی تی اسکن
سی تی اسکن از اشعه ایکس برای تهیه تصاویر دقیق از قسمت های مختلف بدن استفاده می کند. این آزمایش می تواند به تشخیص گسترش سرطان روده بزرگ به غدد لنفاوی مجاور یا به کبد، ریه ها یا سایر اندام ها کمک کند.
سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی برای تشخیص بیماری ها استفاده می کند. در حین انجام این تست یک ابزار کوچک میکروفون مانند به نام مبدل، امواج صوتی را هنگام برخورد با اندام های بدن دریافت می کند. سپس این امواج توسط یک کامپیوتر به تصویری روی صفحه نمایش تبدیل می شوند. انواع سونوگرافی عبارتند از:
سونوگرافی شکمی: در این نوع از سونوگرافی، پزشک یک مبدل را در امتداد پوست روی شکم حرکت می دهد. سونوگرافی شکمی می تواند برای پیدا کردن تومورهای کبد، کیسه صفرا، پانکراس یا هر عضو دیگری در شکم استفاده شود، اما نمی تواند تومورهای روده بزرگ یا رکتوم را پیدا کند.
سونوگرافی اندورکتال: این نوع از سونوگرافی از یک مبدل مخصوص استفاده می کند که وارد رکتوم می شود. از این وسیله برای تشخیص میزان رشد سرطان و تشخیص اینکه آیا به اندام های مجاور یا غدد لنفاوی رسیده یا خیر استفاده می شود.
اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
MRI مانند سی تی اسکن، تصاویر دقیقی از بافت های نرم بدن را نشان می دهد. اما اسکن های MRI به جای اشعه ایکس از امواج رادیویی و آهنرباهای قوی استفاده می کند. ممکن است قبل از اسکن، گادولینیوم به داخل ورید تزریق شود تا تصاویر واضح تری گرفته شود. در برخی موارد از ام آر آی لگن برای برای بررسی گسترش سرطان استفاده می شود. برای این آزمایش، پزشک یک پروب به نام کویل اندورکتال را در داخل رکتوم قرار می دهد که باید به مدت 30 تا 45 دقیقه در محل خود باقی بماند. MRI اندورکتال به تشخیص مرحله سرطان روده کمک می کند.
برای تشخیص سرطان روده روش های متعددی وجود دارد که با توجه به علائم و نظر پزشک مناسب ترین آنها انتخاب می شود. برخی از این تست ها می توانند سرطان روده را تشخیص دهند و برخی دیگر می توانند به تعیین مرحله و میزان گسترش سرطان کمک دهند.