ترور حاجعلی رزم آرا توسط فداییان اسلام

ملی شدن صنعت نفت در ایران فرایندی پر هزینه بود که البته بررسی ابعاد اقتصادی آن در این بحث مد نظر نیست اما به لحاظ اجتماعی این فرایند با شکل گیری یک امید اجتماعی عظیم همراه بود که البته در نتیجه تحریم های اقتصادی و از آن مهمتر کودتا 28 مرداد 1332 به سرخوردگی وسیع جمعی مبدل شد. روایت های مبتنی بر ملی شدن به واسطه نوستالژی و حسرتی که درون خود نهفته دارند همواره قربانیان این جریان را از درون طرفداران این جنبش برمی کشد، به آنان اهمیت و اصالت می دهد و به واسطه سرکوبی که از بالا به پایین در جریان بود، همیشه آنان را به مثابه قهرمان در پیشگاه تاریخ ایران معرفی می کند. به این ترتیب هرآنکس که با هر استدلالی در سوی دیگر این جنبش قرار گرفته است، مستحق حذف و نادیده گرفته شدن است و با برچسب وابسته و خودفروخته پس رانده میشود. این روایت فراگیر اما مانع از دیده شدن نوع دیگر تقابل درون این جریان می شود. فرایندی که در جریان آن حامیان جنبش برعلیه مخالفین آن دست به خشونت زده و حتی در مواردی کار را به حذف فیزیکی آنان کشاندند. به یقین سپهبد «حاج علی رزم آرا» یکی از اصلی ترین قربانیان این خشونت از پایین بود.

مستند «رزم آرا، یک دوسیه مسکوت» تلاشی است برای به دست دادن روایتی دگرگونه از زندگی و به ویژه مرگ سپهبد رزم آرا که در جریان آن مستندساز به سراغ زوایایی کمتر گزارش شده از این رویداد که در میان سطور تاریخ اگرچه گفته شده اما پنهان مانده بودند، رفته است. رزم آرا نخست وزیری تصویر شده که همه نهادهای قدرت در ایران آن روزگار کمر به مرگش بسته بودند و بیهوده نیست که تاریخ نگاری نیز بر مبنای روایت هایی که این نهادها به دست داده اند، به قضاوت او نشسته است. به این ترتیب گویی مستندساز به نجات سپهبد از زیر چکمه های تاریخ برخواسته است. فیلمساز با جمع زیادی از موافقین و مخالفین رزم آرا، از جمله وزرای کابینه او و شخصیت هایی که در زمان حیات و مسئولیتش با وی ارتباط داشته اند، به گفتگو پرداخته است. با این همه روایت یکطرفه نقل نشده و در پاره ای از موارد مستند به بیان جاه طلبی ها و خطاهای شخصی رزم آرا نیز پرداخته است که با توجه به بیان آنها بر مبنای تاریخ شفاهی و گزارشات اسنادی به اهمیت و اعتبار اثر به عنوان یک کار پژوهشی مستند افزوده است.