بیش فعالی کودکان

تا به حال با کودکان پر جنب و جوش و پر حرف برخورد داشته اید ؟ گاهی این طور به نظر می رسد که این کودکان یک منبع انرژی تمام نشدنی همراه خود دارند و به کمک آن همواره از در و دیوار بالا می روند . اگر این نوع کودکان را دیدید ، ممکن است با یک کودک بیش فعال یا ADHD رو به رو شده باشید ، البته در صورتی که علامت های اختلال بیش فعالی را داشته باشد . 

احتمالا تحمل کودکان بیش فعال برای بزرگسالان ، سرسام آور تلقی می شود و اگر از شما بپرسند چند روز می توانید در کنار این کودکان بمانید ؟ خواهید گفت : اصلا ، حتی یک ثانیه . اما پدر و مادر هایی وجود دارند که تمامی زندگیشان را در کنار کودکان ADHD می گذرانند و خود را وقف آن ها می کنند . این مقاله می تواند به آن دسته از والدینی که آشنایی کامل با مشکل کودکشان ندارند یا نمی دانند چطور می توانند به او کمک کنند ، مفید باشد .



کودکان بیش فعال را بشناسید
بیش فعالی / نقص توجه ( ADHD ) نوعی اختلال رفتاری است که احتمالا کودکان آن را از طریق ژن ها از پدر و مادر ، نزدیکان و یا اجدادشان به ارث می برند . بنابراین اگر احساس می کنید کودکتان به بیش فعالی مبتلاست حتما در اطرافیان خود جستجو کنید ، مطمئنا یک نفر را با علائم مشابه فرزندتان پیدا خواهید کرد . 

کودکانی که به بیش فعالی / نقص توجه مبتلا هستند به سه شکل متفاوت آن را بروز می دهند : نوع اول که نادر هستند ، تنها بیش فعال ( HD ) هستند  ، نوع دوم کودکانی هستند که تحرک و جنب و جوش بیش فعال ها را ندارند اما همواره دچار حواسپرتی هستند و به آن ها کودکان مبتلا به نقص توجه ( AD ) می گویند و نوع آخر که بیشتر کودکان مبتلا ، در این دسته قرار می گیرند ، نوع ترکیبی است که همان کودکان مبتلا به ADHD یا بیش فعالی همراه با نقص توجه هستند . یعنی کودکانی که هم پر جنب و جوش وهم حواسپرت هستند . کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند معمولا در سنین مدرسه شناسایی می شوند و این علائم را نشان می دهند :

 خارج از نوبت صحبت می کنند .
 وسایل را پرت می کنند .
 دانش آموزان دیگر را می زنند .
 و در آخر نگه داشتن آنها روی صندلیشان یکی از دشوار ترین کارهاست .

حتما بخوانید : در مورد اختلال سلوک چه می دانید


علائم اختلال بیش فعالی کودکان
شیطنت و بازی بخشی از دوران کودکی است و نباید آن را با بیش فعالی اشتباه گرفت . در گذشته کودکان در محیط های آزاد به بازی با همسالانشان می پرداختند اما امروزه ، زندگی در آپارتمان های با متراژ پایین کودکان را در خود محبوس کرده است . هر گونه فعالیت این کودکان در چنین محیط های بسته ای ، به نظر بزرگسالان یک فاجعه به حساب می آید و فورا مهر بیش فعالی را بر کودک می زنند .

اما تشخیص و شناسایی کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی بر اساس یک سری معیار ها انجام می گیرد که شما را با آنها آشنا می کنیم تا از این طریق بتوانید متوجه شوید که آیا فرزندتان واقعا یک کودک بیش فعال است یا این که شما کمی در تشخیص خود عجله کرده اید ؟
 توجه کوتاه مدت و پرت شدن حواس به طور مرتب
 فراموشکاری 
 ناتوانی در توجه به جزئیات
 ناتوانی در انجام تکالیفی که کمی وقت گیر یا خسته کننده باشند 
 گوش ندادن به دستور ها
 تغییر دادن مداوم فعالیت ها
 ناتوانی در نشستن روی صندلی بدون تحرک
 تکان خوردن مداوم
 ناتوانی در تمرکز بر روی فعالیت ها
 حرکت بیش از حد جسمی
 زیاد حرف زدن
 صبر و تحمل کم برای رعایت نوبت
 قطع مکالمات
 عدم احساس خطر

بیشتر بخوانید : چرا کودکان باید بازی کنند



دلایل بیش فعالی در کودکان
تا کنون علت کاملا صد در صدی برای بیش فعالی کودکان بیان نشده است اما محققان یک سری عواملی که ممکن است دخیل باشند را عنوان کرده اند که در ادامه این مقاله به طور کامل بیان می گردند .

 ارث : بیشترین احتمال در ایجاد این مشکل ، الگوهای وراثت خانوادگی است .
 سرب : قرار گرفتن در معرض سموم محیطی به خصوص سرب که در رنگ و لوله های ساختمان های قدیمی وجود دارد .
 مصرف الکل در دوره بارداری : به طور کلی همواره به مادران بارداری که اعتیاد به الکل دارند ، توصیه شده است در دوره بارداری  از مصرف آن خودداری کنند زیرا اثرات مخرب زیادی بر جنین خواهد داشت که یکی از این مشکلات ، اختلال بیش فعالی در دوران کودکی است .

 مصرف مواد مخدر در دوره بارداری : مصرف مواد مخدر ، به هر عنوانی از سیگار گرفته تا مواد مخدر خطرناک تر برای مادران باردار ممنوع اعلام شده است . زیرا این گونه مواد می توانند باعث انواع مشکلات جسمی و روانی کودک شوند . اختلال بیش فعالی کودکان یکی از انواع اختلالات عصبی و روانی است که می تواند از تاثیرات نیکوتین بر روی جنین ایجاد شود .

 زودرس بودن جنین : تغذیه نامناسب مادر ، استرس و مواردی از این قبیل می تواند باعث به دنیا آمدن نوزاد قبل از 39 هفتگی شود که در این صورت نوزاد در مقابل انواع اختلالات و بیماری ها بسیار آسیب پذیر می شود و یکی از این اختلالات ، بیش فعالی کودکان است .

 با توجه به موارد ذکر شده ، متوجه شدید که خوردن شیرینی جات فراوان ، بازی های کامپیوتری ، مصرف کافئین در دوره بارداری و مواردی از این قبیل اگرچه می توانند در بسیاری از زمینه ها ، برای سلامتی مضر باشند ، حتی ممکن است باعث تشدید بیش فعالی شوند اما در پیدایش آن تاثیری ندارند .

حتما بخوانید : رژیم غذایی بارداری
درمان بیش فعالی
برای درمان ADHD قبل از هر چیز لازم است که به پزشک مراجعه شود . در صورتی که پزشک تشخیص دهد که این بیماری به دلیل یک مشکل جسمی و مغزی ایجاد شده است یک سری دارو تجویز می کند که شناخته شده ترین آن ها ریتالین ( Ritalin ) است . اگر پزشک تشخیص دهد که این بیماری یک ریشه روانی دارد کودک را به یک روانشناس ارجاع خواهد داد تا تحت درمان های رفتاری و شناختی قرار بگیرد.

اما در هر صورت والدین می توانند با عمل کردن به یک سری توصیه ها در بهبودی کودک خود مفید واقع شوند . به همین دلیل ، 6 روش طلایی که والدین به کمک آن ها می توانید کودک خود را آرام کنند در ادامه بیان شده اند .

 قرار دادن زنگ تفریح در میان تکالیف

یکی از دشوار ترین کارها برای یک کودک بیش فعال ، انجام دادن یک تکلیف به مدت طولانی و تمرکز کردن بر آن است . بنابراین بهتر است هر تکلیفی که به او داده می شود به قطعات کوچک تقسیم شوند و کودک مابین آن ها یک زنگ تفریح کوتاه دارد که می تواند در آن زمان بدود ، حرف بزند ، بپرد یا هر فعالیت دیگری که بی خطر باشد اما باعث تحلیه انرژی اش شود .

 استفاده از تکنیک شکل دهی رفتار

این تکنیک یکی از مدل های شناخته شده برای تغییر و شکل دهی رفتار است و به این صورت انجام می شود که تغییرات خیلی جزئی در رفتار کودک داده می شود تا نتیجه دلخواه به دست بیاید . به عنوان مثال در مورد زنگ تفریح ، می توان مدت زمان تفریح کودک را به مرور کم کرد و به مدت زمان فعالیت اضافه کرد تا جایی که کودک می تواند از ابتدا تا انتهای یک تکلیف را بدون وقفه انجام دهد . 

 اجازه دادن برای وول خوردن
برای انجام تکالیفی که به صبر زیادی نیاز دارند ، نباید کودک را وادار کرد که بدون حرکت بنشیند . در چنین مواقعی کودکان دوست دارند که حین انجام فعالیت با یک شی خاص سرگرم شوند . برای این منظور می توان از یک تکه پارچه ، یک اسباب بازی کوچک یا یک مکعب استفاده کرد . اگر به کودک اجازه داده شود که وسایلی از این قبیل را لمس کند ، می تواند به بهبودی توجه و تمرکزش کمک کند .

 انجام تمرین آرام سازی

با انجام تمریناتی مثل تنفس عمیق ، یوگا و مراقبه و غیره می توان به آرام سازی کودک کمک کرد . 



 در نظر گرفتن زمانی برای بازی
اگر کودک تمام روز را در مدرسه روی صندلی نشسته باشد ، نمی توان انتظار داشت که به محض رسیدن به خانه تکالیفش را انجام دهد . بنابراین لازم است که قبل از انجام هر فعالیتی مدت زمانی برای تخلیه انرژی بدنی کودک در نظر گرفته شود . نیم ساعت بازی کردن قبل از انجام فعالیت می تواند تمرکز او را بالا ببرد .

بیشتر بخوانید : عوامل مهم در انتخاب بازی کودکان
 رعایت رژیم غذایی مناسب 

موارد زیر را تا حد امکان نباید در رژیم غذایی کودک ADHD قرار داد ، زیرا منجر به تشدید علائم می شوند :

آب نبات
نوشابه و قهوه
میوه و سبزیجات منجمد
نوشابه های انرژی زا
ماهی و غذاهای دریایی


 خلاصه کلام 

اختلال بیش فعالی / نقص توجه که عمدتا آن را با نام بیش فعالی یا ADHD می شناسیم نوعی اختلال رفتاری است که امروزه کودکان زیادی به آن مبتلا می شوند . این کودکان با توجه به علائم خاص مربوط به این اختلال یعنی پرحرفی ، تحرک زیاد ، عدم تمرکز و غیره ، شناسایی می شوند . با وجود اینکه هنوز به طور دقیق علت ADHD مشخص نیست اما ژنتیک محتمل ترین دلیل برای پدید آیی این اختلال است . 

به منظور درمان بیش فعالی نیز فارغ از این که پزشکان ، دارو درمانی و یا درمان شناختی - رفتاری را تجویز کنند ، والدین می توانند با رعایت نکاتی به بهبودی فرزندشان کمک کنند .

در ادامه بخوانید : چرایی بیش فعالی کودکان



سوالات متداول


1- انواع بیش فعالی / نقص توجه چگونه است ؟
به طور کلی کودکان مبتلا به این اختلال به سه صورت علائم را بروز می دهند که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده اند .




2- چه عواملی می تواند باعث بیش فعالی شود ؟
به طور کلی محتمل ترین دلیل برای بروز بیش فعالی ژنتیک است اما عوامل اثر گذار دیگری نیز وجود دارند که می تواند احتمال ابتلا به بیماری را بالا ببرند و در متن مقاله بیان شده اند .




3- آیا اختلال بیش فعالی قابل درمان است ؟
بله پزشک تشخیص می دهد که برای درمان نیاز به دارو وجود دارد یا درمان های رفتاری - شناختی ، اما به طور کل والدین نیز می توانند با رعایت نکاتی که در متن مقاله عنوان شده ، به بهبودی فرزند خود کمک کنند .

منبع : بیش فعالی کودکان