قانون مدنی، صحت عقد موقت، را منوط به تعیین مهریه و تعیین مدت کرده است. احکام مهریه عقد موقت، با عقد دائم یکسان و مشابه بوده است و صرفا در مواردی تفاوت دارند. آنچه می تواند به عنوان حداقل میزان مهریه صیغه در نظر گرفته بشود که ارزش مالی داشته و بتواند به مالکیت در بیاید و تعیین آن، منوط به رضایت طرفین است.
عقد موقت، به عنوان یکی از انواع طرق ازدواج، در نظام حقوقی و شرعی ما به رسمیت شناخته شده است. در قانون مدنی ایران، احکام ویژه ای برای عقد موقت، وجود دارد و شرایط صحت آن ، منوط به وجود دو رکن اساسی می باشد. تعیین مدت معین و مهریه، دو شرط صحت این عقد هستند.
احکام مهریه عقد موقت، به موجب قانون، همچون احکام مهریه در عقد دائم است؛ اما در برخی موارد نیز ممکن است با هم تفاوت داشته باشند. مثلا، صحت عقد موقت، منوط به تعیین مهریه است، در حالی که در عقد دائم اینگونه نیست. همچنین، چگونگی تعیین حداقل میزان مهریه صیغه، مساله ای است که معمولا زوج ها در ازدواج موقت، با آن سرو کار دارند.
بنابراین، در این مقاله قصد داریم تا مهریه عقد موقت را بررسی کنیم و در ادامه به این سوال پاسخ دهیم که آیا مهریه باید در عقد موقت تعیین شود و چگونه می توان حداقل میزان مهریه عقد موقت را تعیین کرد؟
مهریه عقد موقت
عقد موقت، که دارای عناوین دیگری همچون نکاح منقطع و ازدواج صیغه است، در جامعه حقوقی و اجتماعی ما، به رسمیت شناخته شده است. در ایران، برای انعقاد عقد نکاح موقت، وجود دو رکن اصلی الزامی می باشد، که آن دو رکن مهریه و تعیین مدت است.
علت تاکید قانون بر تعیین مهریه عقد موقت آن است، که چون معمولا ازدواج موقت، جز در موارد خاص، به ثبت نمی رسد، در نتیجه، با تعیین مهریه تا حدودی حقوق زوجه تامین بشود. حتی در ماده 1096 قانون مدنی، به این موضوع اشاره شده است که در صورت فوت زن، مهریه او همچنان به قوت خود باقی می ماند، حتی اگر شوهر با وی نزدیکی نکرده باشد.
لزوم تعیین مهریه عقد موقت، بر خلاف احکام عقد نکاح دائم است. در نکاح دائم، تعیین مهر ضروری نیست و زوجین می توانند بعد از عقد نیز نسبت به تعیین مهریه به توافق برسند . حتی اگر مهریه ای هم تعیین نشود ، باز هم زن می تواند از احکام مربوط به مهر المثل و مهر المتعه استفاده کند. این در حالی است، که تعیین مهر و میزان آن در عقد موقت، لازم و ضروری است و عدم تعیین آن ، سبب بطلان عقد موقت می شود.
حتما بخوانید: زمان پرداخت مهریه در عقد موقت
آیا تعیین مهریه در عقد موقت الزامی است؟
عقد موقت، در نظام شرعی و حقوقی ما به موجب قانون مدنی، به رسمیت شناخته شده است. اما شرایط صحت آن، علاوه بر شرایط صحت عمومی قراردادها( قصد و رضا، اهلیت، موضوع معین، مشروعیت جهت) منوط به وجود دو شرط اساسی دیگر است:
اولا، تعیین مدت در عقد موقت الزامی است و قانون گذار، این موضوع را در مواد 1075 و 1076 قانون مدنی مقرر کرده است.
دوما، به موجب ماده 1095 قانون مدنی، عدم تعیین مهریه، موجب بطلان عقد نکاح است.
بنابراین ، مهریه در عقد موقت، نقش تعیین کننده در صحت این عقد را داشته و تعیین آن، در عقد موقت الزامی است. هرچند عقد موقت و عقد نکاح دائم، در دو بخش مجزا در قانون بررسی شده اند و احکام مخصوص به خود را دارند، اما به موجب ماده 1077 قانون مدنی، احکام مهریه در عقد نکاح دائم و منقطع، مشابه و یکسان است. البته، مهریه صیغه، احکام ویژه به خود را نیز دارا است که عبارتند از:
مهر المتعه و مهر المثل، صرفا مخصوص عقد دائم است . این دو نوع مهر، در صورتی به زن تعلق می گیرند که مهریه به موجب عقد دائم تعیین نشده باشد و مرد، قبل یا بعد از رابطه زناشویی، بخواهد همسر خود را طلاق بدهد . اما به دلیل آنکه عدم ذکر مهریه در عقد صیغه، سبب بطلان عقد است ، این دو نوع مهریه نیز به زن تعلق نمی گیرند.
به موجب ماده 1096 قانون مدنی " در نکاح منقطع موت زن در اثناء مدت، موجب سقوط مهر نمی شود و همچنین است اگر شوهر تا آخر مدت با او نزدیکی نکند " . بنابراین ، اگر زن در طول مدت عقد موقت، فوت کند یا مرد با او زناشویی نکند، باز هم مهر از بین نخواهد رفت. همچنین، مهریه زن در عقد موقت شفاهی نیز به قوت خود باقی است و زن می تواند حتی در صورت لفظی بودن عقد موقت ، مهریه خود را مطالبه نماید و در این خصوص با مانعی مواجه نیست.
بیشتر بخوانید: بخشیدن مهریه در عقد موقت
حداقل مهریه عقد موقت
مطابق با قانون مدنی، انتخاب هرچیزی به عنوان مهریه امکان پذیر نبوده و براساس ماده 1078، "هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان، مهر قرار داد." بنابراین در تعیین حداقل میزان نیز باید به داشتن ارزش مالی و قابلیت تملک توجه کرد، تا عقد منعقده صحیح واقع شود. البته شرط مشروعیت، نیز ملاک است. به عنوان مثال، مشروبات الکی، نمی توانند به عنوان مهر تعیین شوند. شروط بیان شده، فقط مختص به عقد نکاح موقت نیست و نکاح دائم نیز تابع همین احکام هست.
توافق طرفین بیشتر از هر چیز دیگری بر تعیین حداقل میزان مهریه، اثر دارد و قانون مدنی، نیز در رابطه با آن، در ماده 1080 اینگونه مقرر کرده است"تعیین مقدار مهر، منوط به تراضی طرفین است". البته باید به این موضوع اشاره شود که چیزی که طرفین بر آن توافق می کنند، باید مال شوهر باشد و اگر متعلق به غیر می باشد، رضایت وی شرط است.
برای درک بهتر تعیین حداقل مهریه عقد موقت، به این مثال توجه کنید؛ زن و مردی قصد ازدواج، از طریق عقد موقت را دارند و وجود مهریه در عقد نکاح برای آنها ملاک اصلی نبوده است، اما صحت عقد آنها منوط به تعیین مهریه است. به موجب قانون، آنها باید چیزی که دارای مالیت است و می تواند به مالکیت در بیاید را انتخاب کرده و بر آن، به عنوان مهریه تراضی کنند که آن می تواند یک دسته شاخ گل نرگس یا یک جلد کتاب باشد.
ویدیو بررسی ویدیویی مهریه عقد موقت
در ادامه بخوانید: نحوه اثبات صیغه یا ازدواج موقت
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مهریه عقد موقت به کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاور حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاور حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مهریه عقد موقت پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- آیا تعیین مهریه عقد موقت الزامی است؟
بله صحت عقد موقت منوط به تعیین مهریه است و عدم تعیین آن موجب بطلان عقد می شود که در متن مقاله آن را به صورت کامل توضیح داده ایم.
2- حداقل میزان مهریه عقد موقت چه قدر است؟
به موجب قانون چیزی که مالیت داشته باشد و بتواند به مالکیت در بیاید می تواند به عنوان مهر تعیین شود که در متن مقاله تعیین حداقل مهریه شرح داده شده است.
3- آیا احکام مهریه عقد موقت با دائم متفاوت است؟
به موجب قانون احکام مهریه در دو عقد یکسان است اما ممکن است در برخی موارد باهم تفاوت داشته باشند که در متن مقاله کامل شرح داده شده است.
منبع : مهریه عقد موقت
