عزت نفس میزان ارزش و باوری است که یک فرد نسبت به خود دارد. به همین دلیل است که عزت نفس کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. با توجه به بررسی های انجام شده در رابطه با میزان عزت نفس کودکان مشخص شده که کودکان دارای عزت نفس بالا کمتر از سایر کودکان در معرض آسیب های اجتماعی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل، افت تحصیلی و ... قرار دارند.
این موضوع موجب شده تا تقویت عزت نفس کودکان برای والدین آن ها به دغدغه ای جدی تبدیل شود. به همین منظور در ادامه قصد داریم شما را با عوارض عزت نفس پایین در کودکان، نحوه شکل گیری عزت نفس کودکان و راه های تقویت آن به طور کامل آشنا کنیم.
عزت نفس در کودکان چیست
عزت نفس یک ارزش گذاری و باور کاملا سالم است. که هر انسانی برای بهبود کیفیت زندگی خود به آن نیاز دارد. به همین دلیل اکثر والدین سعی می کنند برای اطمینان از آینده فرزند خود عزت نفس را در سنین کودکی در آن ها پرورش دهند. عزت نفس کودکان به آن ها کمک می نماید تا بی دلیل خجالت نکشند و به خود واقعی اش افتخار کند. به طور کلی عزت نفس میزان ارزش و اعتباری است که فرد برای خودش قائل است و به وسیله آن از آسیب دیدگی جسم و روح خود جلوگیری می نماید. بسیاری از والدین فکر می کنند که عزت نفس کودکان ویژگی ژنتیکی و مادرزادی در آن ها است. بنابراین اگر کودکشان فاقد عزت نفس است، نمی تواند برای شخصیت خود ارزش و احترامی قائل شود.
در صورتی که عزت نفس یک سرمایه و مهارت اکتسابی است و تمامی انسان ها می توانند به آن دست پیدا کنند. به همین دلیل اگر می خواهید کودک شما در سنین مختلف برای خود و زندگی اش ارزش و مرکز تعریف کند، بهتر است عزت نفس را از سنین کودکی در او پرورش دهید. به یاد داشته باشید افرادی که دارای عزت نفس می باشند و آن را از سنین کودکی در خود پرورانده اند، به کسی اجازه نمی دهند که حریم زندگی و شخصیتی آن ها را از بین ببرد.
بنابراین احتمال آسیب دیدگی های اجتماعی آن ها مانند معتاد شدن، افت تحصیلی شدید و سایر رفتارهای ناهنجار اجتماعی و شخصی در آن ها به شدت کاهش می یابد. زیرا فرد نسبت به خود احساس مثبت و ارزشمندی دارد، که موجب می شود از رفتارهای منفی و آسیب زننده دوری کند. از طرفی سعی می کند با تقویت مهارت ها و استعدادهای خود این ارزش را حفظ نموده و دیگران را نیز وادار نماید تا برای او ارزش و احترام قائل شوند.
حتما بخوانید: کمرویی کودکان
نحوه شکل گیری عزت نفس در کودکان
اگر می خواهید به شکل گیری عزت نفس در کودک خود کمک نمایید، بهتر است بدانید که عزت نفس کودکان یکی از نشانه های تربیتی در آن ها است. بنابراین این شما هستید که می توانید موجب شکل گیری عزت نفس در کودک خود شوید. اما یکی از سوالات رایج در میان والدین این است که چگونه می توانند به شکل گیری عزت نفس کودکان کمک نمایند؟ در ابتدا بهتر است بدانید که شکل گیری عزت نفس کودکان در دو مرحله انجام می شود.
1اولین مرحله از شکل گیری عزت نفس کودکان تصویرسازی ذهنی است. معمولا این تصویر سازی توسط والدین و اطرافیان کودک برای او شکل می گیرد. به طور کلی زمانی که کودک رابطه و وابستگی میان شما و خودش را تشخیص می دهد. محبت کردن بی قید و شرط اطرافیان و همچنین اهمیت دادن به او موجب می شود تا خود را ارزشمند تصور نماید.
2در مرحله بعدی این تصویرسازی موجب می شود تا یک ساختار شناختی در ذهن او ایجاد شود. که کودک با توجه به آن اطلاعات جدید و مهمی در رابطه با خود به دست می آورد و سعی می کند ارزش های خود را حفظ نماید.
به طور کلی چهار رفتار و ویژگی های والدین و نزدیکان در شکل گیری عزت نفس کودکان نقش اساسی و پررنگی دارد. این موارد عبارتند از:
بدون هیچگونه شرط و قانونی به فرزند خود عشق بورزید و از طریق محبت کردن به او، ویژگی های مثبت او را تحسین نمایید.
اجازه دهید کودک خود را در موقعیت های مختلف اجتماعی مشاهده نماید و شما نیز سعی کنید در کنارش باشید و موفقیت او را جشن بگیرید.
به هیچ عنوان نقص های کودک را دائما به او گوشزد نکنید. به خصوص زمانی که در جمع حضور دارید.
در شیوه تربیتی خود از مقایسه کردن کودک با دیگران اجتناب نمایید. زیرا این کار موجب احساس ضعف و بی ارزش بودن در کودک می شود.
حتما بخوانید: کمالگرایی کودکان
راه های افزایش عزت نفس کودک
اما چگونه می توان عزت نفس کودکان را افزایش داد؟ والدین چقدر می توانند در افزایش عزت نفس کودکان موثر باشند؟ در ادامه به بررسی رفتارهایی می پردازیم که والدین می توانند با انجام آن ها به افزایش عزت نفس کودکان کمک نمایند. این رفتارها به شرح زیر می باشند:
تشویق نمودن کودک برای دنبال کردن اهدافی که دارد. این کار موجب تلاش بیشتر کودک و دستیابی به موفقیت او می شود. که در نهایت احساس رضایت و غرور نسبت به خود پیدا خواهد کرد و ارزش بیشتری برای خودش قائل می شود.
انجام کارهایی که موجب می شود تا کودک احساس خاص بودن کند.به طور مثال استعداد و مهارت خاصی را در کودک شناسایی نمایید و برای آن ارزش بالایی قائل شوید. البته این موضوع به معنای برتر دانستن او نسبت به سایر کودکان نیست.
اجازه دهید تا کودک خودش برای کارهایش تصمیم بگیرد. اینگونه می آموزد که مسئولیت هایی را که می پذیرد به درستی انجام دهد. بنابراین برای رفع مشکلاتش در سنین بالاتر منتظر کمک دیگران نمی ماند و با تلاش موانع را از سر راه خود برمی دارد.
کودکتان را تشویق نمایید تا برای رسیدن به خواسته هایش تلاش کند. با چالش های مختلف روبرو شود و بتواند ریسک پذیری را بیاموزد.
بیش از اندازه کودک خود را تشویق نکنید. فراموش نکنید که تشویق های بی دلیل و اغراق شده می تواند منجر به اعتماد به نفس کاذب کودک شود و در نهایت مشکلات زیادی را بر سر راه او قرار خواهد داد.
اجازه دهید کودک خطرات کوچک را تجربه نماید. زمانی که با خطر کوچکی مواجه می شوید، اجازه دهید برای ایستادن و تصمیم گیری تلاش نماید و سریعا مشکل او را برطرف نکنید. اینگونه یاد می گیرد که برای کارهای خود برنامه داشته باشد و مسئولیت اشتباهات خود را بدون هیچ ترسی بپذیرد.
حتما بخوانید: اعتماد به نفس کودکان
عزت نفس پایین در کودکان
فراموش نکنید همانطور که برخی از رفتارها می توانند به افزایش عزت نفس کودکان کمک نمایند. برخی از رفتارها نیز می توانند منجر به عزت نفس پایین در کودک شوند. به طور مثال زمانی که بیش از اندازه به کودک خود بها می دهید و بی دلیل او را تشویق می نمایید، دچار اعتماد به نفس کاذب می شود. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از کاهش عزت نفس کودکان از رفتارهای اغراق آمیز و بها دادن بیش از اندازه به کودک اجتناب نمایید. زیرا این کار در طولانی مدت می تواند رفتارهای نگران کننده ای را به همراه داشته باشد. که آینده کودک را به طور جدی تحت تاثیر قرار خواهد داد. از مهم ترین علائم کمبود عزت نفس کودکان می توان به موارد زیر اشاره نمود.
پایین بودن عزت نفس کودکان باعث می شود تا، از روبرو شدن با مسائل مختلف اجتناب نماید و مسئولیت کاری را قبول نکنند. زیرا نسبت به شکست احساس درماندگی و ترس دارند.
این کودکان رفتارهایی نشان می دهند که رفتار افراد کوچک تر از خودشان است و همین موضوع موجب می شود تا توسط دیگران مسخره شوند.
به دلیل احساس عدم کفایت و ناامیدی نسبت به خود، دائما سعی می کنند اوضاع را باب میل خود کنند و به همین دلیل دائما رئیس بازی در می آورد. یا اینکه تماما تابع حرف دیگران است.
معمولا به محض شروع یک بازی به دلیل ترس از شکست سریعا تسلیم می شود. یا اینکه برای جلوگیری از شکست دروغ می گویند و تقلب می کند.
دائما خودشان را نقد می نمایند و می گویند که " نمیتونم از پس کاری بر بیام"، " هیچکسی من رو دوست نداره" و ...
افراد گوشه گیر و تنهایی هستند و معمولا دوستان بسیار کمی داشته و در دوستیابی کودک با مشکل رو به رو است.
برای انجام ندادن تکالیف مدرسه و یا کارهایی که به او سپرده می شود، دائما بهانه می آورند و سعی می کنند دیگران را مقصر جلوه دهند.
حتما بخوانید: افزایش اعتماد به نفس
سوالات متداول
1- ✔️ عزت نفس در کودکان چیست؟
✔️ عزت نفس کودکان به آن ها کمک می نماید تا بی دلیل خجالت نکشند و به خود واقعی اش افتخار کند که در متن مقاله مطرح شده است.
2- ✔️ نحوه شکل گیری عزت نفس در کودکان چگونه است؟
✔️ در ابتدا بهتر است بدانید که شکل گیری عزت نفس کودکان در دو مرحله انجام می شود که در متن مقاله شرح داده شده است.
3- ✔️ راه های افزایش عزت نفس کودک چیست؟
✔️ رفتارهایی هستند که والدین می توانند با انجام آن ها به افزایش عزت نفس کودکان کمک نمایند که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.
منبع : عزت نفس کودکان
