تاثیر افسردگی پس از زایمان بر کودک

مادر یا پدر شدن یک تجربه منحصر به فرد و فرصتی عمیق برای شکل دادن به زندگی است . با این حال ، این مسئله می تواند مسئولیت های زیاد و در برخی از مواقع تعهدهای بیش از اندازه ای را به همراه داشته باشد که به شدت انرژی مادر یا پدر را کاهش می دهد . تصور اینکه والد شدن چه تاثیر عمیقی بر روی افراد می گذارد بسیار دشوار است .

تعدادی از زنان افسردگی پس از زایمان را تجربه می کنند که عموماً تا چند هفته بعد از تولد کودک ادامه دارد و معمولاً در این دوره مادر به شدت خسته بوده و نگران است والد خوبی برای فرزندش نباشد . در اثر این احساسات ، معمولاً سازگاری مادران با این تجربه جدید کاهش یافته و تاثیراتی منفی بر روی فرزندان می گذارد . 

اگرچه کمتر در مورد پدرها در این دوره حیاتی صحبت می شود اما 4 درصد پدران نیز بعد از زایمان همسرشان دچار افسردگی پس از زایمان می شوند که معمولاً با بی قراری ، تکانشگری و نبود لذت از فعالیت ها مشخص می شود . افسرده بودن پدر یا مادر می تواند در فرزند پروری موثر والدین اختلال ایجاد کند و به رشد کودکان صدمه بزند . در این مقاله به تاثیر افسردگی پس از زایمان والدین بر کودکان می پردازیم . 

افسردگی پس از زایمان چیست
افسردگی پس از زایمان معمولاً با نشانه های غم ، نگرانی یا خستگی همراه است و 80 درصد مادران به صورت طبیعی آن را تا دو سه هفته پس از تولد نوزاد تجربه می کنند . اما این نشانه ها زمانی مشکل ساز می شود که بعد از گذشت سه تا شش ماه از تولد نوزاد ، مادر یا پدر همچنان ، دچار نشانه های افسردگی باشند .

اگرچه ، افسردگی پس از زایمان معمولاً برای مادران تشخیص داده می شود اما پدرها هم ممکن است این بیماری را تجربه کنند . تقریباً از هر چهار پدر ، یک نفر به افسردگی پس از تولد کودک دچار می شود . مسئله ای که لازم است مورد توجه قرار گیرد تفاوت نشانه های زنان و مردان در نشانه های افسردگی پس از زایمان است .

زنان معمولاً بدون اینکه علت را بدانند غمگین بوده و گریه می کنند . این مادران خسته هستند اما نمی توانند بخوابند و یا ممکن است بیش از اندازه بخوابند . پرخوری یا کم خوری در آن ها شایع است و دردهای غیر قابل توجیهی دارند . زنان مبتلا به افسردگی معمولاً بدون اینکه علت آن مشخص باشد عصبانی و تحریک پذیر هستند ، احساس کنترل نداشته و نمی توانند تمرکز کنند . گوشه گیری ، ناامیدی ، احساس گناه و فکر آسیب زدن به کودک نیز در این مادران شایع است .

از سوی دیگر ، افسردگی پدرها پس از زایمان همسر به صورتی دیگر است . معمولاً عصبانی ، تحریک پذیر یا پرخاشگر بوده و علاقه خود را نسبت به کارها و فعالیت های قبلی از دست می دهند . این پدرها ممکن است به صورت تمام وقت کار کنند و از دوستان و خانواده فاصله بگیرند . احساس غم ، ناامیدی ، بدبینی و دلسردی نیز در این پدران شایع است .







تاثیر افسردگی مادر بر کودک
نوزادان مادران افسرده در چند هفته بعد از تولد خوب نمی خوابند ، به اطراف خود کمتر توجه می کنند و سطح بالای هورمون استرس کورتیزول ( cortisol ) دارند . هر چه افسردگی شدیدتر و تعداد عوامل استرس زا در زندگی مادر مانند اختلاف زناشویی  ، فقدان حمایت خانوادگی و اجتماعی و فقر بیشتر باشد ، رابطه والدین با فرزندان بیشتر صدمه می بیند .

تاخیر در رشد ، خلق تحریک پذیر و مشکلات دلبستگی  ، مسائلی هستند که کودکان مادران افسرده تجربه کرده و در صورتی که افسردگی ادامه یابد رابطه والد – فرزند وخیم می شود . مادران افسرده از انضباط بی ثبات استفاده می کنند یعنی گاهی بی قید و بند و گاهی بسیار سخت گیر هستند و کودکانی که این شیوه های فرزندپروری ناسازگارانه را تجربه می کنند اغلب مشکلات سازگاری جدی دارند ، برخی از آنها به سمت خلق افسرده کشیده شده  و برخی تکانشی و پرخاشگر می شوند و این مسئله نشان دهنده تاثیر افسردگی مادر بر کودک است .

کودکان این مادران ، معمولاً دلبستگی ایمنی نداشته و در تمام طول عمر خود ، مشکلات رفتاری و هیجانی متعددی را تجربه می کنند . بر اساس مطالعات ، احتمال ابتلای این کودکان به افسردگی و همچنین اختلال نقص توجه - بیش فعالی و اختلال نافرمانی مقابله ای بسیار بالا است . همچنین فرزندان مادران افسرده ، معمولاً نسبت به همسالان خود ، عملکرد ضعیف تری در مدرسه دارند .




تاثیر افسردگی پدر بر کودک
مانند افسردگی در مادران ، افسردگی در پدران نیز با مشکلات رفتاری کودکان مخصوصا بیش فعالی ، سرپیچی و پرخاشگری در پسرها ارتباط دارد . پدرهایی که سازگاری خوبی دارند با بچه های خود خیلی خوب رفتار می کنند . بعلاوه ، در سنین بالاتر ، افسردگی پدر با تعارض های مکرر پدر – فرزندی ارتباط دارد .

با گذشت زمان کودکانی که در معرض فرزندپروری نادرست قرار گرفته اند نگرش بدبینانه ای را پرورش می دهند ، نگرشی که به موجب آن اعتماد به نفس نداشته و والدین خود و افراد دیگر را تهدید کننده می دانند . کودکانی که مرتبا احساس خطر می کنند احتمالا در موقعیت های استرس زا بیش از حد برانگیخته می شوند و در صورت رو به رو شدن با چالش های شناختی و اجتماعی ، کنترل خود را از دست می دهند .





اگر چه نوزادان پدران افسرده ممکن است گرایش به سمت مشکلات هیجانی و رفتاری را به ارث برده باشند ولی کیفیت فرزندپروری والدین ، عامل اصلی در مشکلات آن ها است . پدران افسرده ، در مقایسه با پدرانی که به این بیماری دچار نیستند ، بیشتر فرزندشان را تنبیه بدنی کرده و همچنین کمتر از روش های فرزندپروری مثبت مثل بازی کردن یا آهنگ خواندن با کودک خود ، استفاده می کنند .

احتمال زیادی وجود دارد که فرزندان این پدران ، در بزرگسالی به مشکلات رفتاری و هیجانی دچار شوند . همچنین ، برخی از تحقیقات نشان می دهند که افسردگی پدر در اوایل زندگی فرزند ، کودک را در معرض تأخیر رشدی قرار می دهد .

از سوی دیگر ، افسردگی پدران ، باعث افزایش تعارض زناشویی شده و مادران را نیز نسبت به ابتلا به افسردگی آسیب پذیر می سازد . در حالی که اگر مادر افسرده بوده ولی پدر به این بیماری دچار نباشد ، رابطه کودک با پدرش می تواند یک عامل محافظتی در برابر افسردگی مادر باشد .



درمان افسردگی پس از زایمان
درمان به موقع افسردگی والدین از صدمه وارد کردن این اختلال به روابط والد – فرزند پیشگیری می کند . این والدین باید حتما به روانشناس مراجعه کنند تا علاوه بر افسردگی ، مشکلات فردی و زناشویی خود را نیز حل کنند . مطالعات نشان داده اند که درمان شناختی رفتاری در این زمینه اثربخشی بسیار بالایی دارد . این درمان به افراد کمک می کند که افکار منفی و ناکارآمد خود را با افکار مثبت و کارآمد جایگزین کنند . این درمان متمرکز بر مدیریت افکار و رفتارها است .

از سوی دیگر ، جلسات مشترک درمانی والد کودک به والدین کمک می کند که نسبت به کودک حساس و پاسخگو باشند و دلبستگی ایمن را در فرزندشان شکل دهند . مادران و پدران افسرده باید آموزش ببینند تا به پرستاری مثبت و با عطوفت پرداخته و مشکلات رشدی و دلبستگی کودکان را کاهش می دهد . گاهی برای این والدین و بسته به شرایطی که وجود دارد داروهای ضدافسردگی مثل فلوکستین نیز تجویز می شود . اکثرا افسردگی پس از زایمان زود بهبود می یابد ولی اگر ادامه داشته باشد رابطه گرم کودک با والد دیگر یا یک مراقب دیگر می تواند از کودک در مقابل مشکلات روحی محافظت کند .



جمع بندی

تجربه نشانه های افسردگی پس از تولد کودک می تواند برای والدی به شدت طاقت فرسا بوده و اگر درمان نشود تا سال ها پیامدهای منفی آن گریبان گیر خانواده باشد . والدی که دچار افسردگی است ، علاوه بر اینکه در زندگی فردی اش با مشکلات متعددی مواجه می شود نمی تواند رابطه مثبتی با فرزندش برقرار کند و در نتیجه پس از دچار شدن فرزندش به مشکلات رفتاری و هیجانی ، بار این بیماری برای والد سنگین تر می شود .

به همین دلیل و با توجه به تاثیرات افسردگی پس از زایمان والدین بر کودک که در مقاله مطرح شد ، درمان هرچه سریع تر این بیماری به شدت ضروری است . افراد می توانند با یک سری راهکارها افسردگی را مهار کنند که در ادامه و با کلیک بر روی لینک زیر با این روش ها آشنا می شوید .










سوالات متداول

1- آیا نشانه های افسردگی پس از زایمان در مادران و پدران متفاوت است ؟
بله ، مادران معمولاً ، گریه های بدون دلیل ، احساس گناه و فکر آسیب زدن به کودک را تجربه می کنند در حالی که پدران معمولاً تحریک پذیر شده و از دیگران فاصله می گیرند که به جزئیات آن در مقاله بیشتر پرداخته شده است .

2- تاثیر افسردگی پس از زایمان مادر بر کودک چیست ؟
فرزندان این مادرها معمولاً استرس بیشتری را تجربه کرده و با بیشتر شدن سنشان دچار مشکلات هیجانی و رفتاری می شوند که برای آگاهی از جزئیات بیشتر می توانید مقاله را مطالعه کنید .

3- نشانه های افسردگی در پدر بعد از زایمان همسر ، چه تاثیری بر روی کودک دارد ؟
این پدران معمولاً بیشتر فرزندشان را تنبیه جسمی کرده و تعارض زناشویی بیشتری با همسرشان دارند که منجر به مشکلات سازگاری و دلبستگی در کودکان می شود . برای آگاهی از جزئیات بیشتر می توانید مقاله را مطالعه کنید .

منبع : تاثیر افسردگی پس از زایمان بر کودک