در این مقاله به بررسی خسارت ایام بازداشت می پردازیم .
بعد از وقوع یک جرم اولین اقدامی که بازپرس می کند این است که تحقیقات مقدماتی را صورت می دهد تا بتواند مجرم پرونده را پیدا کند . در این بین بازپرس از عده ای بازجویی می کند و شاید افرادی را نیز به عنوان متهم شناسایی کند که این شناسایی ممکن است به بازداشت موقت ، متهم یا مظنون نیز منتهی شود . بعد از پایان تحقیقات ، شاید بازپرس به این نتیجه برسد که متهم پرونده همان مجرم است و با صدور کیفرخواست او را به دادگاه بفرستد و گاهی نیز ممکن است که متهم ، مجرم شناخته نشود و آزاد شود . قانون برای متهمی که مجرم شناخته نشده است و در بازداشت شدن ، دچار خسران و ضرر مادی و معنوی شده است ، شرایطی در نظر گرفته است تا بتواند این خسارت را جبران کند . از این رو در این مقاله به بررسی موضوع جبران خسارت ایام بازداشت می پردازیم .
جبران خسارت ایام بازداشت
در صورتی که متهم بعد از بازداشت موقت ، برائت بگیرد و بنا بر هر دلیل دیگر مجرم شناخته نشود می تواند خسارت ایام بازداشت را مطالبه کند . لزوم جبران خسارت متهم بی گناه در ماده 255 قانون آیین دادرسی کیفری شناخته شده است و آمده است که : " اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی و دادرسی به هر علت بازداشت می شوند و از سوی مراجع قضایی ، حکم برائت یا قرار منع تعقیب در مورد آنان صادر شود ، می توانند با رعایت ماده 14 این قانون ، خسارت ایام بازداشت را از دولت مطالبه کنند " . طبق ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری شاکی می تواند تمام خسارت های و ضرر و زیان های مادی و معنوی ناشی از وقوع جرم را مطالبه کند البته از آنجایی که جبران خسارت معنوی مندرج در ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری چندان آسان نیست ، قانون گذار در تبصره یک این ماده صدور حکم به پرداخت خسارت مالی و الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید را از نمونه های جبران خسارت معنوی نام برده است .
علاوه بر این در ماده 163 قانون مجازات اسلامی نیز ، لزوم جبران خسارت ایام بازداشت بی گناه مورد اشاره قرار گرفته است به این ترتیب که : " اگر پس از اجرای حکم ، دلیل اثبات‌کننده جرم باطل شود مانند آنکه در دادگاه مشخص شود که مجرم شخص دیگری بوده یا اینکه جرم رخ نداده است و متهم به علت اجرای حکم ، دچار آسیب بدنی یا جانی یا خسارت مالی شده باشد، کسانی که ایراد یا خسارت مذکور مستند به آنان است ، اعم از ادا کننده سوگند یا شاکی یا شاهد حسب مورد به قصاص یا دیه یا تعزیر مقرر در قانون و جبران خسارت مالی محکوم می‌شوند ".
بازداشتی مستحق جبران
با وجود اینکه بازداشت فرد بی گناه نیازمند جبران است ، در قانون برای این افراد محدودیت در نظر گرفته شده است و در ماده 256 قانون آیین دادرسی کیفری آمده است : " در موارد زیر شخص بازداشت شده مستحق جبران خسارت نیست :
الف – بازداشت شخص ، ناشی از خودداری در ارائه اسناد و مدارک و ادله بی گناهی خود باشد .
ب – به منظور فراری دادن مرتکب جرم ، خود را در مظان انهام و بازداشت قرار داده باشد .
پ – به هر جهتی به ناحق موجبات بازداشت خود را فرآهم آورده باشد .
ت – هم زمان به علت قانونی دیگر بازداشت باشد .
نحوه جبران خسارت ایام بازداشت
طبق ماده 257 قانون آیین دادرسی کیفری شخص بازداشت شده باید ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی حاکی از بی گناهی خود ، درخواست جبران خسارت را به کمیسیون استانی ، متشکل از سه نفر از قضات دادگاه تجدیدنظر استان به انتخاب رییس قوه قضاییه تقدیم کند . کمیسیون در صورت احراز شرایط مقرر در این قانون ، حکم به پرداخت خسارت صادر می کند . در صورت رد درخواست ، این شخص می تواند ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ ، اعتراض خود را کمیسیون موضوع ماده 258 این قانون اعلام کند . کمیسیون ماده 258 ، کمیسیونی متشکل ملی جبران خسارت است که متشکل از رییس دیوان عالی کشور یا یکی از معاونان وی و دو نفر از قضات دیوان عالی کشور به انتخاب رییس قوه قضاییه به عمل آید . رای این کمیسیون قطعی است . جبران خسارت ناشی از ایام بازداشت متهم بی گناه بر عهده دولت است و در صورتی که بازداشت بر اثر اعلام مغرضانه جرم ، شهادت کذب و یا تقصیر مقامات قضایی باشد ، دولت پس از جبران خسارت می تواند به مسئول اصلی مراجعه کند .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد خسارت ایام بازداشت به کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون خسارت ایام بازداشت پاسخ دهند .
منبع : خسارت ایام بازداشت
