در این مقاله به بررسی نحوه جبران خسارت یا الزام به انجام تعهد می پردازیم .
متعهد در حقوق کسی است که طبق قرارداد یا عرف یا قانون مسئولیت انجام کاری بر عهده اوست ، در مقابل متعهد ، متعهدله قرار دارد که به کسی گفته می شود که تعهد مزبور به نفع او صورت گرفته است مثل قرارداد اجاره که در آن موجر ، متعهد به تحویل خانه طبق قرارداد به مستاجر است ( بنابراین موجر ، متعهد و مستاجر ، متعهدله است ) و مستاجر نیز متعهد به پرداخت اجاره بها است ( در اینجا مستاجر ، متعهد و موجر ، متعهدله است ) . حال اگر یکی از دو طرف قرارداد ، تعهد خود را نسبت به طرف دیگر عملی نکند ، چگونه می توان جبران خسارت کرد ؟ برای جبران خسارت باید ابتدا شرایط جبران خسارت و ایجاد مسئولیت قراردادی وجود داشته باشد و سپس اقدام به طی مراحل جبران خسارت از جمله انجام موضوع از طرف متعهدله به خرج متعهد ، تعیین خسارت روزانه ، پرداخت خسارت مقطوع ، نماید که در این مقاله به شرح آنها و بعد از آن به بررسی نحوه جبران خسارت در حالتی که موضوع تعهد ، وجه نقد باشد ، خواهیم پرداخت .
انجام موضوع تعهد از طرف متعهدله به خرح متعهد
در صورتی که متعهد به تعهد خود عمل نکند ، اولین راه جبران خسارت که پیش روی متعهدله است ، این است که اگر شرایط آن وجود دارد ، موضوع تعهد را راسا انجام تعهد و هزینه این اقدام را از متعهد بگیرد . بدیهی است که در این حالت متعهدله به فکر صرفه جویی و رعایت شرایط متعهد نخواهد بود . در قرارداد می توان این حالت را به این شرح نوشت :
" در صورتی که طرف دوم تعهد موضوع قرارداد را انجام ندهد ، طرف اول راسا در این خصوص اقدام خواهد کرد و طرف دوم مکلف است هزینه های انجام شده را کلا پرداخت کند . طرف دوم حق اعتراض به میزان هزینه های انجام شده یا نحوه انجام کار را ندارد
تبصره – انجام تعهد به نحو و با مشخصات و شرایطی خواهد بود که در قرارداد پیش بینی شده و طرف اول به تغییر کمی یا کیفی کار مجاز نیست " .
تعیین خسارت روزانه
در صورتی که موضوع تعهد به گونه ای باشد که خود متعهد نتواند آن را انجام دهد و در قرارداد وجه التزام یا خسارت روزانه تعیین شده باشد ، متعهد باید بابت هر روز تاخیر در انجام موضوع قرارداد یا تاخیر در تحویل ، مبلغی پرداخت کند . البته می توان دو حالت گفته شده برای جبران خسارت را با هم جمع کرد ؛ مثلا در صورتی که طرف دوم از اجرای قرارداد خودداری کند طرف اول می تواند راسا و به هزینه طرف دوم به اجرای مفاد قرارداد اقدام نماید ، ضمنا طرف دوم مکلف است که بابت هر روز تاخیر در اجرای تعهد مبلغی را به طرف اول بپردازد .
برای مطالعه درباره اسباب سقوط تعهد و دادخوست الزام به انجام تعهد کلیک کنید .
پرداخت خسارت مقطوع
در این حالت مبلغ معینی بابت خسارت به متعهدله پرداخت می شود و برحسب مورد ، این پرداخت می تواند بدل انجام تعهد باشد یا نباشد . به طور مثال می شود مبلغی به عنوان خسارت تعیین شود و بابت عدم انجام تعهد ، به طور کلی و نه روزانه ، به متعهدله پرداخت شود اما همچنان متعهد ملزم به انجام تعهد باشد و یا خسارت مقطوع پرداخت شود و انجام تعهد از عهده متعهد خارج شود .
نحوه جبران خسارت در حالتی که موضوع تعهد وجه نقد باشد
آنچه تا بدین جا مورد بررسی قرار گرفت در باب تعهدات با موضوع انجام کار ولی اگر موضوع تعهد پرداخت وجه باشد ، می توان روش های مختلفی را جهت الزام به انجام تعهد در قرارداد پیش بینی کرد :
الف – هر گاه قرار است وجه مورد نظر به اقساط مسترد شود ، می توان شرط کرد که در صورت تاخیر در پرداخت هر قسط ، مابقی اقساط حال شود و دفعه واحد ، قابل مطالبه باشد یعنی در صورت تاخیر در پرداخت هر قسط ، مابقی اقساط نیز حال مب شود و کل وجه باقیمانده یک جا قابل مطالبه خواهد بود .
ب – می توان برای دیر پرداخت کردن وجه ، خسارت تاخیر تادیه پیش بینی کرد .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه جبران خسارت یا الزام به انجام تعهد به کانال تلگرام حقوق قراردادها مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه جبران خسارت یا الزام به انجام تعهد پاسخ دهند .
