شرایط فسخ نکاح

مطابق با ماده 1120 قانون مدنی ایران ، عقد دائم به فسخ یا به طلاق و عقد منقطع به پایان مدت یا بذل مدت منحل می شود و زن و مرد از یکدیگر جدا می شوند . در قانون مدنی ایران تفاوت هایی میان فسخ ازدواج و طلاق وجود دارد . برای فسخ ازدواج باید شرایطی مثل بیماری هایی که مختص زن یا مرد است و زوجین هنگام عقد از آن بی اطلاع بوده اند وجود داشته باشد یا صفتی که شرط این ازدواج بوده است و بعد از عقد معلوم شود که اصلا وجود ندارد .

در صورت وجود چنین وضعیتی در عقد دائم می‌ توان آن را به واسطه فسخ ، باطل کرد، یعنی زن یا مرد در صورت وجود شرایط معینی می توانند بدون رعایت مقررات و تشریفات خاص طلاق ، عقد دائم را فسخ یا باطل کنند یا بر هم بزنند . حال ممکن است برای زوجینی که به دلیل وجود عیوب یا نبودن صفت و فریب خوردن در ازدواج قصد فسخ نکاح دارند این سوال مطرح شود که چگونه می توانند از این حقشان استفاده کنند ؟

در این مقاله با توجه به تعریف مختصری که از فسخ نکاح کردیم به بیان شرایط فسخ یا بطلان نکاح و وضعیت مهریه ، نفقه و عده در هنگام فسخ نکاح خواهیم پرداخت .




شرایط فسخ نکاح
موارد فسخ نکاح یا باطل شدن عقد دائم در قانون و شرع مقدس اسلام بیان شده است عیوبی که زن بواسطه وجود آن حق فسخ دارد و عیوبی که مرد به واسطه وجود آن در زن حق فسخ دارد که عبارت است از :

 عیوبی که زن به واسطه وجود آن حق فسخ دارد 

 خصاء . که همان معنای اخته بودن مرد را می دهد .

 عنن یا ناتوانی جنسی مرد و وجود مشکل در دستگاه تناسلی او . اگر ناتوانی جنسی مرد پس از عقد نیز برای او اتفاق بیافتد باز هم زن می تواند فسخ نکاح را از دادگاه بخواهد .

 جنون مرد که در این مورد هم حتی اگر مرد پس از عقد مجنون شود از موجبات فسخ نکاح برای زن خواهد بود .



 عیوبی که مرد بواسطه وجود آن در زن حق فسخ دارد 

 قرن . وجود بافت سخت فیبری یا غضروفی در مجرای مهبل زن که مانع از انجام اعمال زناشویی است ، در این مورد با جراحی ترمیمی احتمال بهبود می‌رود . اما امروزه اختلالات داخلی و بیرونی مهبل زن را که مانع از دخول باشد تحت این عنوان بررسی می‌ نمایند .

 جذام . نوعی بیماری عفونی است که باعث ضایعه‌ های پوستی حاد و تغییر شکل‌دهنده استخوان است و همچنین باعث آسیب عصبی در دست و پا و نواحی دیگر بدن می‌ شود .

 برص . پیسی یا برص یا ویتیلیگو یک بیماری پوستی است که در آن لک های سفید رنگ به دلیل از دست رفتن رنگدانه پوست بوجود می ‌آیند .

افضاء . افضاء یا افضا ، یکی شدن یا پاره کردن راه پس و پیش زن است ، یعنی یکی کردنِ گذرگاه حیض با یکی از دو گذرگاه بالایی یا پایینی زن برای دخول .

زمین گیری .

 نابینایی از دو چشم .

 اگر زن یا مرد پیش از عقد دائم به این معایبی که موجب حق فسخ نکاح یا باطل شدن نکاح است آگاهی داشته باشد و با علم به آن مبادرت به عقد نکاح کند ، حق فسخ نکاح را نخواهد داشت .

 اگر زن بعد از عقد دائم به یکی از معایبی دچار شود که در هنگام وقوع عقد به مرد حق فسخ می داد ، حق فسخ برای مرد نخواهد بود .

 جنون و عنن در مرد ، هرگاه بعد از عقد هم اتفاق بی افتد ، موجب حق فسخ نکاح برای زن خواهد بود .

 با وجود هر یک از این موارد نام برده شده و تحت شرایط خاصش زن یا مرد خواهان فسخ ازدواج دائم با در دست داشتن شناسنامه و عقد نامه به همراه یکی از دلایل فسخ نکاح ضمن دادخواست فسخ نکاح و نامه پزشکی قانونی برای اثبات دلیل فسخ به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کند .

 در دفتر خدمات الکترونیک دادخواست فسخ نکاح را تنظیم و ثبت کرده و از آن جا به دادگاه برای رسیدگی فرستاده می شود . استفاده از حق فسخ در تمام این مواردی که بیان شد فوری است .

 یعنی به محض اطلاع از وضعیتی که از موجبات فسخ است باید بلافاصله برای استفاده از حق فسخ نکاح اقدام کرد در غیر این صورت حق فسخ از بین خواهد رفت . تشخیص این که چه مدت امکان استفاده از اختیار فسخ نکاح وجود دارد با توجه به عرف و عادت است .

 همان‌ طور که گفتیم ، فسخ نکاح کاری یک‌ طرفه است . در واقع ، دارنده حق فسخ برای این کار برخلاف طلاق ، ملزم به رعایت تشریفات خاصی نیست و فسخ نکاح یا باطل کردن عقد دائم طبق قانون فقط با گفتن لفظ یا انجام عملی که بر آن دلالت داشته باشد ، اتفاق می‌افتد ، ولی ثبت آن پس از صدور حکم فسخ نکاح از سوی دادگاه الزامی است .

 ثبت نکردن فسخ نکاح به صورت رسمی ، باعث می ‌شود که متخلف به جزای نقدی درجه پنج و حبس تعزیری درجه هفت محکوم می ‌شود .



حتما بخوانید: فسخ نکاح و موارد آن


شرایط مهریه و نفقه و عده در فسخ نکاح
 مهریه فسخ نکاح یا باطل کردن عقد دائم به این صورت است که اگر قبل از شروع زندگی زناشویی فسخ انجام شود ، زن مهریه ‌ای نمی ‌گیرد و در غیر این صورت ، مهریه به زن تعلق می ‌گیرد ، مگر این که مرد به خاطر تدلیس زن ، ازدواج را فسخ کرده باشد . در واقع ،‌ اگر زن فریبکاری یا تدلیس کرده باشد و شوهر هم به همین دلیل ، ازدواج را فسخ کند ، زن مهریه ‌ای دریافت نخواهد کرد .

 مطابق مواد 1095 و 1098 قانون مدنی هم این گونه بیان شده است که چنان چه ازدواج ، اعم از دائم یا موقت باطل باشد و نزدیکی هم بین زوجین واقع نشده باشد ، زن حقی بر مهریه ندارد و اگر مهریه را از شوهر گرفته باشد ، شوهر می تواند آن را از زن پس بگیرد .

 هرگاه عقد نکاح دائم قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود ، طبق ماده 1101 قانون ، زن حقی بر مهریه ندارد ، مگر در صورتی که علت فسخ ، عنن (ناتوانی جنسی مرد) باشد که در این صورت ، با وجود فسخ نکاح ، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود .

 اما در مورد پرداخت نفقه از جانب شوهر به زن چون تا زمانی که نکاح دائم فسخ یا باطل نشده است ، تکالیف قانونی هم بر عهده زوجین وجود دارد . در ماده 1106 قانون مدنی آمده است که در عقد نکاح دائم نفقه زن بر عهده شوهر است تا زمان فسخ ، پس زوجه حق مطالبه نفقه را از شوهر تا زمان فسخ نکاح دارد .

 قانون مدنی در ماده 1151 قانون مدنی مدت عده در فسخ نکاح را بیان کرده است . عده فسخ نکاح دائم سه طهر است یعنی زن سه بار پاکی بعد از پریودی را بگذراند ، مگر این که زن به اقتضای سن عادت زنانگی نبیند یعنی یائسه باشد که در این صورت عده او سه ماه است .

 در ماده 1153 قانون مدنی عده فسخ نکاح در عقد دائم زنان باردار ببان شده است که عده فسخ نکاح در مورد زن حامله تا وضع حمل است .

 عده زن غیر مدخوله یعنی زنی که پس از عقد ، شوهرش با او نزدیکی نکرده و دخول نداشته است ، چنانچه نکاح او فسخ گردد و باطل شود ، به تجویز صدر ماده 1155 قانون مدنی عده نگاه نمی دارد و بلافاصله می تواند با مرد دیگر ازدواج نماید .



در ادامه بخوانید: نمونه دادخواست فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی مرد


برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط فسخ نکاح در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط فسخ نکاح پاسخ دهند .





سوالات متداول


1- شرایط فسخ نکاح چیست ؟
فسخ نکاح مانند طلاق تشریفات خاصی ندارد فقط باید دادخواست فسخ نکاح را به همراه دلیل فسخ و گذارش پزشکی قانونی به دادگاه از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم کرد .


2- آیا فسخ نکاح همان طلاق است ؟
خیر فسخ نکاح بواسطه یک سری موارد به زن یا مرد حق انحلال نکاح را می دهد که در متن مقاله توضیح داده شده است .


3- اگر زن بعد از عقد دیوانه شود مرد می تواند درخواست فسخ نکاح بدهد ؟
خیر جنون زن بعد از عقد از موجبات فسخ نیست .

منبع : شرایط فسخ نکاح