ترفندهای تشخیص سیم فاز و نول
سه نوع سیم اصلی در سیم کشی ساختمان ها یا مکان هایی مانند نیروگاه ها وجود دارد: فاز، نول و ارت. در این سه سیم وجود یک سیم فاز و یک سیم نول برای تثبیت جریان در مدار ضروری است و وجود سیم زمین برای افزایش ایمنی مدارها و تجهیزات الکتریکی در مواقع اضطراری مفید است. در این مقاله در مورد فاز و نول چیست صحبت خواهیم کرد.
سیم فاز چیست؟
سیم کشیده شده جریان را در مدار حمل می کند و خطرناک ترین نوع سیم است. این سیم در دنیا تفاوت دارد و دست زدن به سیم نامرئی برای مردم خطرناک است. اگر سیم فرآیند به هر ماده رسانا متصل شود، جریان مستقیماً جریان می یابد.
معمولا از مشکی یا هر رنگ دیگری به جز سفید، سبز، آبی و خاکستری برای پوشش سیم فاز استفاده می شود. نیروگاه ها برق سه فاز تولید می کنند و از طریق خطوط انتقال برق به شهرها و مصرف کنندگان می رسانند. پس از رسیدن خطوط برق به نیروگاه های محلی، توسط ترانسفورماتوری به نام ترانسفورماتور به چهار قسمت تقسیم می شوند که طرف ثانویه آن به ستاره متصل است که سه قسمت آن فاز و قسمت چهارم خنثی است.
این سه سیم دارای ولتاژ یکسانی هستند اما خارج از فاز هستند، بنابراین به آنها سیم فاز می گویند. در برق شهری، اختلاف پتانسیل بین خط فاز و خط نول تقریباً 220 ولت است.
بیشتر بخوانید: کابل کامپیوتر چیست؟
سیم زمین چیست؟
سیمی که جریان اضافی را از مدار حمل می کند «سیم زمین» نامیده می شود. رسانای اتصال به زمین، هادی محافظی است که در طول دوره برق گرفتگی با اتصال به یک نارسانای بزرگ مانند زمین، با آزاد کردن الکتریسیته شارژ در مدار، از حوادثی مانند آتش سوزی یا برق جلوگیری می کند.
رنگ سیم زمین در آمریکا سبز، در ایران یا اتحادیه اروپا زرد یا سبز است. هسته کابل اتصال به زمین کابل معمولا به محفظه بیرونی دستگاه متصل می شود و این اتصال می تواند توسط یک سوکت ترمینال یا یک پیچ انجام شود.
هنگامی که هادی مانند سیم فاز یا اجزای دیگر دچار ضربه و خمش می شود و جریان آن وارد بدنه می شود، سیم زمین وارد مدار شده و جریان تولید شده را تخلیه می کند. همچنین، هنگام اتصال به کابل های برق در حین سوراخ کردن دیوار یا زمین، سیم زمین بلافاصله برق موجود را از دستگاه حفاری به زمین منتقل می کند.
در واقع اگر برق بنا به دلایلی با بدنه سیستم تماس پیدا کند، اتصال کوتاه ایجاد می شود و فیوز منفجر می شود. این به دلیل سیم زمین اتفاق می افتد. سیم زمین هر جریان اضافی در سیستم را به زمین می برد و باعث می شود جریان اضافی از فیوز عبور کند و باعث وزش آن شود.
بیشتر بخوانید: سیم ارت چیست؟
سیم خنثی چیست؟
استفاده از سیم خنثی برای ایفای نقش مکمل سیم فاز در کمک به ایجاد یک مسیر بسته در مدار الکتریکی است. سیم خنثی جریان را از تجهیزات الکتریکی به مدار ژنراتور باز می گرداند. این سیم معمولاً با یک محافظ آبی در مدار ظاهر می شود.
دست زدن به سیم خنثی، حتی اگر در معرض آن باشد، خطری ندارد. اینکه چرا در سیم خنثی الکتریسیته وجود ندارد به قانون ساده الکترومغناطیس برمی گردد. هنگامی که سیم های سه فاز حامل جریان در زاویه 120 درجه نسبت به یکدیگر قرار می گیرند، به دلیل خنثی شدن نیروهای الکترومغناطیسی آنها توسط یکدیگر، جریان وسط اتصال آنها به صفر می رسد. در نتیجه سیم نول که از مرکز اتصال سیم های سه فاز و نول می آید غیرفعال می شود. تصویر زیر این را به خوبی نشان می دهد:
نحوه تشخیص سیم فاز و نول
تفاوت اصلی این دو سیم در اختلاف جریان و ولتاژی است که سیم های فاز دارند. روش تشخیص سیم فاز و نول بسیار ساده است.
ساده ترین راه برای انجام این کار توجه به رنگ فاز و سیم خنثی است که در بالا توضیح داده شد. اگر با استفاده از این روش نمی توانید آنها را از هم تشخیص دهید، یا اگر به دلایلی در مورد این روش مطمئن نیستید، می توانید از فازمتر استفاده کنید.
با اتصال سر فازور به قسمت خالی سیم ها می توانید آنها را بررسی کنید. اگر فازور به سیم فاز متصل شود، چراغ انتهای آن روشن می شود و اگر به سیم نول وصل شود، این چراغ روشن نمی شود. همیشه بهتر است این کار را حداقل 2 بار تست کنید تا از سیم فاز یا نول مطمئن شوید.
بدون فازمتر هم می توان فاز و صفر را پیدا کرد اما در استفاده از این روش باید دقت زیادی کرد. اساس این روش این است که جهت جریان جریان همیشه از سمت سیم فاز به سمت سیم خنثی باشد. بنابراین، اگر دو سیم را در دو سر هر وسیله ای مانند موتور الکتریکی وصل کنید، جهت چرخش از سمت سیم فاز به سمت سیم خنثی است.
گاهی اوقات، برخی از افراد در مورد مشکلی به نام اختلاط فاز و صفر صحبت می کنند که در آن هر دو سوکت جریان دارند. معمولاً این مشکل به دلیل کوتاه شدن سیم نول یا کوتاه شدن مسیر نول در مدار ایجاد می شود. با حل این مشکل همه چیز به حالت عادی باز می گردد.
