جرثقیل دروازه ای (Gantry Crane) نوعی جرثقیل است که معمولاً در محیط‌های صنعتی، بنادر، کارخانه‌های ساخت کشتی و انبارهای بزرگ استفاده می‌شود. این جرثقیل‌ها دارای ساختاری شبیه به دروازه هستند که روی ریل‌های موازی حرکت می‌کنند و امکان جابجایی بارهای سنگین را در فضای وسیع فراهم می‌کنند.
ویژگی‌های جرثقیل دروازه‌ای:
- ساختار مستحکم: این جرثقیل‌ها معمولاً از فولاد ساخته می‌شوند و توانایی حمل بارهای بسیار سنگین را دارند.
- حرکت روی ریل: جرثقیل‌های دروازه‌ای روی ریل‌های تعبیه‌شده روی زمین حرکت می‌کنند که این امر امکان جابجایی بار در مسیرهای طولانی را فراهم می‌کند.
- انواع مختلف: این جرثقیل‌ها در انواع ثابت و متحرک وجود دارند. برخی از آن‌ها قابلیت حرکت در جهت‌های مختلف را دارند.
- ظرفیت باربرداری: ظرفیت باربرداری جرثقیل‌های دروازه‌ای می‌تواند از چند تن تا چند صد تن متغیر باشد.
- کاربردهای گسترده: از این جرثقیل‌ها در صنایع مختلف مانند ساخت کشتی، حمل‌ونقل کانتینرها در بنادر، صنایع فولاد و ساخت سازه‌های بزرگ استفاده می‌شود.
انواع جرثقیل دروازه‌ای:
- جرثقیل دروازه‌ای تک‌تیرک (Single Girder Gantry Crane): این نوع سبک‌تر و ارزان‌تر است و برای بارهای سبک‌تر و فضای محدودتر مناسب است.
- جرثقیل دروازه‌ای دو تیرک (Double Girder Gantry Crane): این نوع برای بارهای سنگین‌تر و فضای بزرگ‌تر طراحی شده است و از استحکام بیشتری برخوردار است.
مزایای جرثقیل دروازه‌ای:
- انعطاف‌پذیری: امکان جابجایی بار در مسیرهای طولانی و در فضای باز.
- قابلیت حمل بارهای سنگین: مناسب برای صنایع سنگین.
- کاهش نیاز به نیروی انسانی: با استفاده از این جرثقیل‌ها، نیاز به نیروی انسانی برای جابجایی بارهای سنگین کاهش می‌یابد.
معایب جرثقیل دروازه‌ای:
- هزینه بالای نصب و راه‌اندازی: به دلیل نیاز به ریل‌گذاری و ساختار فولادی سنگین.
- نیاز به فضای بزرگ: این جرثقیل‌ها برای عملکرد به فضای بزرگی نیاز دارند.
جرثقیل‌های دروازه‌ای به دلیل کارایی بالا و قابلیت حمل بارهای سنگین، یکی از ابزارهای ضروری در صنایع بزرگ محسوب می‌شوند.
بهتر است بدانید: جرثقیل سقفی
انواع جرثقیل‌های دروازه‌ای عبارتند از:
۱. جرثقیل دروازه‌ای ثابت (Fixed Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل در یک مکان ثابت نصب می‌شود و قابلیت جابجایی ندارد.
- معمولاً در کارگاه‌ها یا مکان‌هایی که نیاز به جابجایی بار در یک محدوده مشخص است استفاده می‌شود.
- ظرفیت باربرداری آن معمولاً کم تا متوسط است.
۲. جرثقیل دروازه‌ای متحرک (Mobile Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل بر روی چرخ یا ریل نصب می‌شود و قابلیت حرکت در محیط کار را دارد.
- برای کاربردهایی که نیاز به جابجایی بار در مسیرهای طولانی‌تر است مناسب است.
- در انبارها، کارگاه‌ها و اسکله‌ها کاربرد دارد.
۳. جرثقیل دروازه‌ای نیمه‌متحرک (Semi-Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل ترکیبی از جرثقیل دروازه‌ای و جرثقیل سقفی است.
- یک طرف آن بر روی ریل یا چرخ و طرف دیگر بر روی سازه‌های ثابت مانند دیوار یا ستون نصب می‌شود.
- برای محیط‌هایی با فضای محدود مناسب است.
۴. جرثقیل دروازه‌ای قابل تنظیم (Adjustable Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل دارای پایه‌های قابل تنظیم است که امکان تغییر عرض و ارتفاع آن را فراهم می‌کند.
- برای کاربردهای متنوع و محیط‌هایی با ابعاد متغیر مناسب است.
۵. جرثقیل دروازه‌ای سبک (Portable Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل سبک‌وزن و قابل حمل است و معمولاً برای کاربردهای موقت یا سبک استفاده می‌شود.
- در کارگاه‌های کوچک یا مکان‌هایی که نیاز به جابجایی مکرر جرثقیل است کاربرد دارد.
۶. جرثقیل دروازه‌ای سنگین (Heavy-Duty Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل برای جابجایی بارهای بسیار سنگین طراحی شده است.
- در صنایع سنگین مانند ساخت کشتی، پتروشیمی و فولاد استفاده می‌شود.
- معمولاً بر روی ریل‌های قوی نصب می‌شود و ظرفیت باربرداری بسیار بالایی دارد.
۷. جرثقیل دروازه‌ای ریلی (Rail-Mounted Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل بر روی ریل‌های ثابت نصب می‌شود و برای جابجایی بار در مسیرهای طولانی و مستقیم استفاده می‌شود.
- در اسکله‌ها، بنادر و کارخانه‌های بزرگ کاربرد دارد.
بیشنر بدانید: جرثقیل بندری
۸. جرثقیل دروازه‌ای هوایی (Overhead Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل شبیه به جرثقیل سقفی است اما بر روی سازه‌های دروازه‌ای نصب می‌شود.
- برای محیط‌هایی که نیاز به جابجایی بار در ارتفاع بالا است مناسب است.
۹. جرثقیل دروازه‌ای هیدرولیکی (Hydraulic Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل از سیستم هیدرولیک برای بلند کردن بار استفاده می‌کند.
- برای جابجایی بارهای بسیار سنگین و دقیق مناسب است.
۱۰. جرثقیل دروازه‌ای دستی (Manual Gantry Crane)
- این نوع جرثقیل به صورت دستی و بدون نیاز به نیروی برق یا هیدرولیک عمل می‌کند.
- برای کاربردهای سبک و موقت مناسب است.
هر یک از این انواع جرثقیل‌های دروازه‌ای با توجه به نیازهای خاص صنایع مختلف طراحی و ساخته می‌شوند. انتخاب نوع مناسب جرثقیل به عواملی مانند وزن بار، فضای کاری، مسافت جابجایی و شرایط محیطی بستگی دارد.
بهتر است بدانید: ساخت جرثقیل سقفی
۳. نگهداری قطعات اصلی
الف) سیستم مکانیکی
- تعویض سیم بکسل یا زنجیر در صورت مشاهده علائم خوردگی یا گسستگی
- تنظیم و تعویض چرخ‌ها و یاتاقان‌ها در صورت سایش شدید
- بررسی وضعیت پل و پایه‌ها برای جلوگیری از تغییر شکل
ب) سیستم الکتریکی
- اطمینان از عایق بودن کابل‌های برق
- بررسی عملکرد کلیدهای محدودکننده (Limit Switches)
- تست موتورها و گیربکس‌ها برای اطمینان از عملکرد صحیح
ج) سیستم ایمنی
- بررسی و تست ترمزها و سیستم‌های توقف اضطراری
- بررسی سنسورهای ایمنی و سیستم‌های ضد برخورد
- اطمینان از سالم بودن ریموت کنترل و دکمه‌های اضطراری
۴. استانداردهای نگهداری
FEM (Federation Europeenne de la Manutention)
ISO 9927 – بازرسی دوره‌ای جرثقیل‌ها
CMAA 70 – استاندارد نگهداری جرثقیل‌های صنعتی
OSHA 1910.179 – ایمنی و نگهداری جرثقیل‌های سقفی و دروازه‌ای
بیشتر بدانید: فروش جرثقیل سقفی
۴. جرثقیل دروازه‌ای تا چه وزنی را می‌تواند جابجا کند؟
بسته به طراحی، جرثقیل‌های دروازه‌ای می‌توانند از ۵ تن تا بیش از ۵۰۰ تن بار جابجا کنند.
ظرفیت دقیق به نوع جرثقیل، مواد سازنده و استانداردهای طراحی بستگی دارد.
۵. جرثقیل دروازه‌ای چگونه نصب می‌شود؟
مراحل نصب شامل:
آماده‌سازی محل و اجرای فونداسیون و ریل‌ها
مونتاژ پل، پایه‌ها و مکانیزم بالابری
نصب سیستم الکتریکی و کنترل
تست و راه‌اندازی اولیه و نهایی
۶. چه عواملی در انتخاب جرثقیل دروازه‌ای مهم هستند؟
ظرفیت باربرداری (SWL)
دهانه و ارتفاع بالابری
شرایط محیطی (باد، دما، رطوبت، خوردگی)
نوع حرکت (ریل یا چرخ لاستیکی)
میزان استفاده (سبک، متوسط، سنگین)
۷. چه استانداردهایی برای طراحی و ساخت جرثقیل دروازه‌ای وجود دارد؟
FEM (Federation Europeenne de la Manutention)
CMAA (Crane Manufacturers Association of America)
ISO 4301 و ISO 8686
OSHA 1910.179 – ایمنی جرثقیل‌ها
۸. چگونه از جرثقیل دروازه‌ای نگهداری کنیم؟
بازرسی روزانه: بررسی کابل‌ها، قلاب، ترمزها و حرکت چرخ‌ها.
سرویس هفتگی و ماهانه: روغن‌کاری، بررسی قطعات مکانیکی و الکتریکی.
بازرسی سالانه: تست بارگذاری، بررسی سازه، تعویض قطعات فرسوده.
بهتر است بدانید: قیمت جرثقیل سقفی
