شرایط شاهد در امور کیفری

در این مقاله به بررسی شرایط شاهد در امور کیفری می پردازیم .

از جمله ادله اثبات دعوی در محاکم قضایی شهادت شهود است که بسیاری از دعاوی در دادگاه و یا دادسرا با استناد به شهادت شهود طرح یا اثبات می شود و در واقع شهادت شهود یکی از دلایل اثبات دعوا است که هم در دعاوی کیفری به موجب قانون مجازات اسلامی و هم در دعاوی حقوقی در قانون مدنی از جمله ادله اثبات محسوب می گردد  و هر گاه افرادی که قصد طرح دعوا یا شکایتی از فردی را دارند و سند و مدرکی برای ارائه نداشته باشند می توانند از افرادی که در صحنه وقوع جرم و یا شاهد آن دعوا بودند برای اثبات حقانیت خود استفاده نمایند که در قانون مجازات اسلامی علاوه بر اینکه شهادت باید دارای شرایطی باشد از جمله اینکه با یقین ادا شود و با لفظ یا نوشتن باشد و غیره فردی که شهادت می دهد یا همان شاهد یا شاهدین نیز باید دارای شرایطی برای شهادت باشند که در قانون بیان شده است . در این مقاله به بررسی شرایط شاهدین می پردازیم . 

شرایط شاهد

اگر فردی از دیگری شکایت کیفری نماید به عنوان مثال به دلیل جرم افترا ، توهین ، کلاهبرداری یا سرقت و غیره می تواند از کسانی که شاهد وقوع جرم بوده اند برای اثبات ادعا نزد مرجع قضایی به عنوان دلیل استفاده نمایید و شاهدین علی الاصول باید نزد مقام قضایی حاضر شوند و در مورد وقوع یا عدم وقوع جرم شهادت دهند که بر طبق قانون شاهد یا شاهدین باید دارای شرایطی باشند که عبارتند از :

- بلوغ ( شاهد باید به سن بلوغ رسیده باشد )
- عقل ( منظور از اینکه یکی از شرایط شهادت عقل است بدین معنا است که شاهد نباید مجنون باشد )
- ایمان 
- عدالت ( وجود عدالت در فرد یعنی کسی که شهادت می دهد نباید اهل معصیت یا گناه نباشد )
- طهارت مولد ( یعنی از طریق زنا به دنیا نیامده باشد )
- ذی نفع نبودن در موضوع

- نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آنها

- ولگرد نبودن 

- عدم اشتغال به گدایی یا تکدی 

نکته لازم به ذکر این است که شرایطی که در بالا بیان شده است را شاهدین باید در زمان ادا شهادت دارا باشند و نیاز نیست شاهد یا شاهدین بعد یا قبل از ادا شهادت نیز دارای شرایط فوق باشند و قاضی باید شرایط فوق را احراز نماید .  

موارد استثنا در خصوص شرایط شاهد

شرایط شهادت در ماده 177 قانون مجازات اسلامی بیان شده است اما برخی از موارد نیاز به توضیح بیشتری است که در قانون نیز به آن پرداخته شده است که عبارتند از :

- شهادت مجنون : شهادت مجنون ادواری در حال افاقه ( سلامت ) پذیرفته می شود مشروط برآن که تحمل شهادت نیز در حال افاقه ( سلامت )  بوده باشد مجنون ادواری به معنای وضعیت با بیماری است که گاهی فرد در دوران صحت است و عاقلانه رفتار می کند و گاهی دچار جنون است که اگر شهادت در دوره سلامت مجنون ادواری باشد شهادت او صحیح و معتبر است . 

- هرگاه شاهد در زمان تحمل شهادت ، غیر بالغ ممیز باشد ، اما در زمان ادای شهادت به سن بلوغ برسد ، شهادت او معتبر است و همانطور که بیان کردیم وجود شرایط شهادت در شاهدین صرفا زمان ادا شهادت ملاک است . 

- شهادت اشخاص غیرعادی ، مانند فراموشکار و ساهی به عنوان شهادت شرعی معتبر نیست مگر آنکه قاضی به عدم فراموشی ، سهو و امثال آن درمورد شهادت علم داشته باشد در این خصوص قاضی باید تصمیم بگیرد به دلیل آنکه یکی از شرایط شهادت این است که شاهد یقین و اطمینان از بیانات خود داشته باشد در حالی که فرد فراموشکار نمی تواند از روی قطع و یقین شهادت بدهد . 

- عادل کسی است که در نظر قاضی یا شخصی که بر عدالت وی گواهی می دهد ، اهل معصیت نباشد به عبارت دیگر شهادت شخصی که شهرت به گناه داشته باشد و مرتکب گناه کبیره شود یا بر گناه صغیره اصرار داشته باشد تا احراز تغییر در اعمال او و اطمینان از صلاحیت و عدالت وی ، شهادت وی پذیرفته نمی شود .

- لازم به ذکر است که شرایط شاهد و مواردی که در بالا بدان اشاره شده است و لازم است فرد شاهد داشته باشد منظور قانون از شاهد شخصی غیر از طرفین دعوی می باشد . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط شاهد در امور کیفری ، در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط شاهد در امور کیفری پاسخ دهند .

منبع : شرایط شاهد در امور کیفری