فهرست بها فهرستی از قیمت‌های مختلف از حجم واحد مصالح یا خدمات قابل ارائه پیمانکاران می‌باشد. برای محاسبه هزینه کلی یک پروژه، بر اساس یک فهرست بهای پایه، کافیست حجم‌های مربوط به آن پروژه را، در میزان قیمت مشخص شده آنها در فهرست بها ضرب گردد و مجموع آنها قیمت پروژه، بر اساس فهرست بهای آن سال، خواهد بود.
فهرست بها یکی از مهمترین ابزارهای مدیریت هزینه در پروژه‌های ساختمانی است که برای تعیین و تخمین هزینه‌های مورد نیاز برای اجرای یک پروژه استفاده میشود. این فهرست معمولاً شامل اجزای مختلف پروژه، هزینه‌های مرتبط با هر یک از این اجزا و جمع کل هزینه‌های پروژه است.
اهمیت فهرست بها
پیش‌بینی هزینه: این فهرست به مدیران پروژه کمک می‌کند تا هزینه‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه را پیش‌بینی کنند و برنامه‌ریزی مالی را به‌خوبی انجام دهند.
- ارتقاء کیفیت بودجه‌بندی: با استفاده از فهرست بها، مدیران می‌توانند بودجه‌های خود را بهبود بخشند و از وجود اختلافات بین هزینه‌های پیش‌بینی شده و واقعی جلوگیری کنند.
- شفافیت هزینه‌ها: این فهرست به تمام افراد مرتبط با پروژه، از جمله مدیران، تیم‌های فنی، و صاحبان سرمایه، اطلاعات دقیقی در مورد هزینه‌های پروژه ارائه می‌دهد و به شفافیت در مدیریت هزینه‌ها کمک می‌کند
حل نمونه سوال با استفاده از فهرست بها
با توجه به جدول زیر ضریب بالاسری کارهای عمرانی را محاسبه کنید؟
| ضریب-درصد | شرح | ردیف |
| 8 | سود پیمانکار | 1 |
| 1 | مالیات بر سود | 2 |
| 1.6 | بیمه طرح های عمرانی | 3 |
| 2.5 | هزینه دفتر مرکزی | 4 |
| 8 | هزینه های مستمر کارگاه | 5 |
| 1.5 | هزینه های ضمانتنامه | 6 |
| 0.2 | هزینه آزمایشات پیمانکار | 7 |
| 0.2 | کمک به صندوق کارآموزی | 8 |
حل سوال :
هزینه‌های عمومی به دو دسته تقسیم میشود :
- هزینه‌های مستقیم
- هزینه‌های غیر مستقیم
و مجموع این دو هزینه در پروژه، در قالب هزینه کل قرار می‌گیرد.
هزینه‌های مستقیم شامل :
- هزینه پیمانکار جز
- هزینه مواد و مصالح
- هزینه نیروی کار
- هزینه تجهیزات
هزینه بالاسری، هزینه‌های غیر مستقیم می‌باشد. و هزینه ثابت در طول زمان پروژه همواره ثابت هستتند و تغییر نمی‌کنند.
مقدار ضریب بالاسری برای طرح‌های عمرانی و طرح‌های غیر عمرانی متفاوت است. برای روشن‌تر شدن موضوع ابتدا به تعریف طرح عمرانی بپردازیم :
طرح عمرانی : مجموعه عملیات و خدمات مشخصی است که براساس مطالعات توجیهی فنی و اقتصادی یا اجتماعی که توسط دستگاه اجرایی انجام میشود، طی مدت معین و با اعتبار معین برای تحقق بخشیدن به هدف‌های برنامه عمرانی پنج ساله به صورت سرمایه گذاری ثابت شامل هزینه‌های غیر ثابت وابسته در دوره مطالعه و اجرا و یا مطالعات، اجرا می‌گردد و تمام یا قستی از هزینه‌های اجرای آن از محل اعتبارات عمرانی تأمین میشود و به سه نوع انتفاعی، غیرانتفاعی و مطالعاتی تقسیم می‌گردد.
انتخاب ضریب بالاسری تابع دو عامل مهم است:
نوع طرح عمرانی
نحوه بازگذاری پروژه
حال با توجه با نوع طرح و نحوه واگذاری آن، مقدار ضریب بالاسری مطابق زیر خواهد بود
| انواع ضریب بالاسری | طرح عمرانی | طرح غیر عمرانی |
| از طریق مناقصه | 1.3 | 1.31 |
| از طریق ترک تشریفات مناقصه یا عدم الزام برگزاری مناقصه | 1.2 | 1.3 |
نتیجه‌گیری
فهرست بها یک ابزار حیاتی در مدیریت هزینه پروژه‌های ساختمانی است که با تعیین هزینه‌های مورد نیاز برای هر بخش از پروژه و استفاده از علامت ستاره دار برای موارد اساسی، به مدیران کمک می‌کند تا هزینه‌های پروژه را کنترل کرده و برنامه‌ریزی مالی را بهبود بخشند
