فیستول مقعدی یک تونل کوچک است که بین انتهای روده و پوست نزدیک مقعد تشکیل می شود. این بیماری معمولاً پس از عفونت آبسه یا در نتیجه درمان نکردن آن، ایجاد می شود. برای درمان فیستول روش های متعددی وجود دارد که یکی از رایج ترین آنها عمل فیستول است. اما اغلب افراد مبتلا به این بیماری، از درد، عود یا تجربه عوارض بعد از عمل می ترسند و به دنبال روش های درمان دیگر هستند.
آیا میشود فیستول را عمل نکرد؟
در بیشتر موارد، فیستول مقعدی بدون جراحی به طور کامل درمان نمی شود. دلیل این امر این است که فیستول منجر به ایجاد یک تونل می شود که پس از تشکیل، خود به خود بسته نمی شود. همچنین مدفوع و باکتری ها از این تونل عبور می کنند و به همین دلیل عفونت آن فعال باقی می ماند. پس حتی اگر علائم فیستول به طور موقت با مصرف آنتی بیوتیک ها یا روش های خانگی بهبود پیدا کنند، به مرور زمان دوباره این کانال ملتهب می شود و علائم باز می گردند. در نتیجه، در اغلب موارد استفاده از روش هایی غیر از جراحی برای درمان فیستول موثر نیست.
عمل هایی که برای درمان فیستول استفاده می شوند متنوع هستند و هر یک به روش متفاوتی انجام می شوند. به طور کلی روش های جراحی به عنوان درمان قطعی فیستول مقعدی در نظر گرفته می شوند، زیرا تونل فیستول را برداشته یا ترمیم می کنند. هدف عمل، از بین بردن عفونت، بدون آسیب رساندن به اسفنکتر مقعد (عضله ای که در صورت آسیب دیدن می تواند منجر به بی اختیاری مدفوع شود) است. بدون جراحی، عفونت ممکن است ادامه پیدا کند یا منجر به آبسه های مکرر شود.
روش های درمان فیستول بدون جراحی
اگرچه در اغلب موارد برای درمان کامل فیستول به عمل فیستول نیاز است، اما چندین روش غیر تهاجمی وجود دارند که می توانند علائم این بیماری را کاهش دهند. همچنین در سال های اخیر روش های کم تهاجمی مانند لیزر درمانی برای فیستول مورد استفاده قرار می گیرند که میزان اثرگذاری آنها به اندازه جراحی است. در ادامه به بررسی بیشتر روش های درمان فیستول بدون جراحی می پردازیم.
درمان خانگی فیستول مقعدی
روش های خانگی به هیچ وجه یک درمان قطعی برای فیستول محسوب نمی شوند، اما می توانند به تسکین برخی از علائم این بیماری و جلوگیری از عفونت کمک کنند. درمان های خانگی موجود برای فیستول مقعد عبارتند از:
نشستن در حمام آب گرم (حمام سیتز) چند بار در روز برای کاهش درد و بهبود تخلیه.
مصرف بیشتر فیبر در رژیم غذایی برای پیشگیری از یبوست و زور زدن در حین اجابت مزاج.
تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه مقعد برای جلوگیری از عفونت.
نوشیدن آب زیاد برای نرم شدن مدفوع و راحت تر شدن اجابت مزاج.
مصرف داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن برای تسکین درد.
فراموش نکنید که روش های بالا تنها به تسکین علائم کمک می کنند و نمی توانند فیستول را از بین ببرند.
داروهای آنتی بیوتیک
داروهای آنتی بیوتیک می توانند به کاهش عفونت و التهاب کمک کنند اما مجرای فیستول را نمی بندند. این داروها معمولا قبل یا بعد از عمل یا زمانی که جراحی موقتاً به تاخیر می افتد، تجویز می شوند. آنتی بیوتیک های رایجی که ممکن است برای فیستول تجویز شوند شامل مترونیدازول و سیپروفلوکساسین است. با این حال، استفاده از آنتی بیوتیک ها به تنهایی نمی تواند فیستول را درمان کند و پس از توقف مصرف، علائم دوباره عود می کنند.
لیزر درمانی
تکنیک های جدیدتر و کم تهاجمی مانند FiLaC (بستن فیستول با لیزر) و VAAFT (درمان فیستول مقعدی با کمک آندوسکوپ) از لیزر برای بستن مجرای فیستول از داخل استفاده می کنند. این روش ها برای حفظ عملکرد اسفنکتر و کاهش دوران نقاهت بسیار موثر هستند. اگرچه لیزر درمانی نسبت به جراحی سنتی کمتر تهاجمی است، اما همچنان به تجهیزات تخصصی و نظارت پزشکی نیاز دارد. نتایج این روش و میزان موفقیت آن بسته به پیچیدگی فیستول بین ۷۰ تا ۸۵ درصد است که در میان سایر روش های کم تهاجمی درصد بسیار بالایی در نظر گرفته می شود.
لیزر فیستول، بدون نیاز به بیهوشی یا بستری شدن و در یک جلسه در مطب پزشک انجام می شود. همچنین دوران نقاهت این روش بسیار کوتاه بوده و نیاز به مراقبت های بعد از عمل متعدد ندارد.
درمان با چسب فیبرین
از چسب فیبرین برای پر کردن مجرای فیستول استفاده می شود. برای تزریق این چسب، به برش هیچ بافت و عضله ای نیاز نیست. این روش بدون درد و سریع است و برای بیمارانی که می خواهند از جراحی اجتناب کنند، مناسب است. با این حال، درصد موفقیت آن در هر فرد متفاوت است و مطالعات نشان می دهند که میزان بسته شدن تونل فیستول برای طولانی مدت (بعد از تزریق چسب فیبرین) حدود 30 تا 50 درصد است. عود فیستول در این روش شایع است، اما میتوان آن را برای فیستول های ساده امتحان کرد.
پلاگ فیستول
یکی دیگر از روش هایی که در آن برای درمان فیستول برشی ایجاد نمی شود، استفاده از یک پلاگ بیوپروتز است که معمولاً از کلاژن ساخته شده است. کلاژن یک نوع پروتئین است که بدن آن را تولید می کنند و مانند یک چسب طبیعی در بدن عمل می کند. این پلاگ در فیستول قرار داده می شود تا دهانه داخلی را مسدود کرده و رشد بافت را تحریک کند. مانند چسب فیبرین، میزان موفقیت آن متوسط (حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد) است و برای فیستول های ساده و بدون عفونت موثرتر است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
تاخیر در مراجعه به پزشک می تواند فیستول را پیچیده تر کند و نیاز به عمل جراحی را در آینده افزایش دهد. مداخله زودهنگام، به ویژه با درمان های کم تهاجمی مانند لیزر، اغلب منجر به نتایج بهتر و بهبودی سریع تر می شود. در صورتی که علائم زیر را تجربه می کنید حتما به پزشک مراجعه کنید:
درد مدام
ترشح چرک
تورم
آبسه های مکرر
با درمان مناسب، اکثر فیستول های مقعدی با موفقیت بهبود پیدا می کنند و عود نمی کنند. نوع درمان به محل، پیچیدگی و ارتباط فیستول با اسفنکتر مقعد بستگی دارد. فیستول های ساده اغلب با جراحی جزئی یا روش های کم تهاجمی درمان می شوند، در حالی که فیستول های پیچیده ممکن است نیاز به جراحی های پیچیده و مرحله ای داشته باشند.
با اینکه اغلب بیماران تلاش می کنند از جراحی اجتناب کنند، فیستول مقعدی به ندرت بدون روش های جراحی (تهاجمی یا کم تهاجمی) بهبود پیدا می کند. روش های غیرجراحی می توانند به کنترل عفونت و مدیریت درد کمک کنند، اما برای فیستول درمان قطعی نیستند، زیرا این بیماری منجر به تشکیل یک تونل می شود که هیچ دارو یا روش خانگی نمی تواند آن را از بین ببرد. بهترین اقدام، مشورت با یک متخصص جراحی عمومی است که می تواند نوع فیستول را تشخیص دهد و بهترین گزینه درمان را پیشنهاد دهد. در نهایت این نکته را فراموش نکنید که درمان زودهنگام نه تنها علائم را تسکین می دهد، بلکه از بروز عوارض خطرناک فیستول نیز جلوگیری می کند.
