روش های مختلف بازی درمانی

روش های مختلف بازی درمانی

روش های گوناگونی برای انجام بازی درمانی وجود دارد. انتخاب این روش ها به زمینه ای که مداخله در آن صورت می پذیرد و نیز دیدگاه حرفه ای و نظری درمانگر و نیازهای کودک وابسته است.

در این بخش سه مدل مداخلات بازی درمانی مورد بررسی قرار می گیرند. بازی درمانی آزاد و هدایت نشده، بازی درمانی متمرکز و بازی درمانی همراه با همکاری. دیدگاه های روان تحلیلی نسبت به بازی درمانی نیز وجود دارند، اما به دلیل اینکه این شیوه ها بیشتر مورد استفاده روان درمانگران قرار می گیرند، در این بخش مورد بررسی قرار گرفته می شوند و یا در بخش مطالعات موردی و مداخلات مورد استفاده قرار می گیرند، اما نمی توان آنها را جزو ضروریات دوره های آموزشی بازی درمانی به حساب آورد.

کارول(2001) معتقد است که بازی درمانی پیوستاری است که از مدل آزاد و هدایت شده شروع شده و به تکنیک های مشخص همراه با فرایند های از پیش تعیین شده و اهداف مشخص منتهی می شود. بازی درمانی آزاد بر توانمندی کودک در انتخاب اسباب بازی و وسائلی که به بهترین وجهی عواطف و احساسات وی را نشان می دهد تأکید دارد. کودک از این وسایل برای کشف تجارب درونی و بیرونی و حل مشکلات بر اساس توانمندیها و زمان مورد نیاز خود استفاده می کند. به اعتقاد کارول اغلب درمانگران بایستی بر اصول و روش های بازی درمانی کودک محور مسلط باشند، چون این روش به کودکان اجازه می دهد که خود دست به انتخاب بزنند و از این طریق تمرین های پیشنهادی درمانگر را انجام دهند. بسیاری از درمانگران شیوه ها و تکنیکهای متمرکز و قابل کنترل تری را پیشنهاد می کنند به عنوان مثال مداخله از پیش تعیین شده برای ارتقای توانایی بیان عمومی احساسات و عواطف در کودکانی که اهداف درمانی ویژه ای برای شان در نظر گرفته شده است، مانند حمایت در برابر از دست دادن والدین و درک معنی فقدان، پیشنهاد می شود.

به نظر می رسد توضیحات کارول در تأکید بر بازی درمانی، تکنیک های بازی و تبادل اطلاعات بین کودک و درمانگر دارای ابهاماتی باشد. برای تمامی مداخلات بایستی دلیلی وجود داشته باشد. بر اساس این تعریف تمامی شیوه های بازی درمانی باید شیوه های متمرکز نامیده شوند. عدم آگاهی و درک کودک از اهداف بازی درمانی می تواند نوعی فریب و تقلب در نظر گرفته شود.

دایتون(2001) سه شیوه عمده بازی درمانی را بر اساس تقسیم بندی زیر توضیح می دهد: شیوه ای که در آن کودک هدایت کننده است و درمانگر هدایتگر نیست و اجازه می دهد که کودک، برنامه، زمان و اهداف بازی درمانی را تعیین و هدایت کند. چنین شیوه ای برگرفته از دیدگاه کودک محوری است و ریشه در بازی درمانی هدایت نشده آکسلاین و روان شناسی انسانگرایی دارد.

شیوه ای که در آن درمانگران هدایت کننده است. فعالیت های او در جهت شکل دهی به برنامه و انجام مداخله، اهداف و زمان بازی درمانی است. این روش تحت تأثیر مداخلات مستقیمی است که برگرفته از رفتار درمانی شناختی و فیلیال درمانی و شیوه های مددکاری اجتماعی است.

شیوه مداخله ای به روش همکاری که در آن درمانگر از هر دو روش هدایت شده و نشده استفاده می کند و درمانگر و کودک دارای قدرت هدایت برنامه، تعیین اهداف و زمان بندی درمانی هستند. این شیوه برگرفته از درمان گفتاری، شیوه های درمانی متمرکز بر راه حل و خانواده درمانی است.

در اکثر این روش های بازی به عنوان یک فعالیت اکتشافی خلاق و هنری در نظر گرفته نشده، بلکه اهداف روان شناختی بازی در درمان در نظر گرفته شده اند و این امر برگرفته از دیدگاه تحلیل روانی است. به نظر می رسد که در تمامی این روش ها انجام بازی به دلیل خود بازی و اشتیاق و میل بازی با فرد دیگر مورد توجه قرار نگرفته شده است. بازی درمانی علاوه بر شیوه های ذکر شدۀ قبل به نحوی از تئاتر کودکان، هنر برای کودکان و سایر مکاتب هنری بیانی و مهم تر از همه دیدگاه هنر برای درمان نیز برگرفته شده است.