در دنیای برق و الکترونیک، ایمنی حرف اول را می زند. یکی از مهم ترین ابزارهای ایمنی در سیستم های الکتریکی خانگی و صنعتی، فیوز مینیاتوری (MCB) است. این فیوزها در برابر جریان های اضافی، اتصال کوتاه و افزایش دما، از مدار محافظت می کنند. در این مقاله به بررسی انواع فیوز مینیاتوری، کاربرد آن ها و نحوه انتخاب فیوز مناسب می پردازیم.
فیوز مینیاتوری چیست؟
فیوز مینیاتوری (به اختصار MCB)، یک نوع کلید محافظتی است که در صورت عبور جریان بیش از حد از مدار، به صورت خودکار جریان را قطع می کند و از آسیب دیدن تجهیزات الکتریکی یا آتش سوزی جلوگیری می کند.
بر خلاف فیوزهای قدیمی که یک بار مصرف بودند، فیوزهای مینیاتوری قابل ریست هستند و بعد از رفع مشکل، دوباره قابل استفاده خواهند بود.
فیوز مینیاتوری بر چه اساسی دسته بندی می شود؟
فیوزهای مینیاتوری را می توان از چند منظر تقسیم بندی کرد:
بر اساس منحنی قطع یا تیپ عملکرد
بر اساس تعداد پل (Pole)
بر اساس جریان نامی (آمپراژ)
بر اساس ولتاژ کاری
بر اساس برند و کیفیت ساخت
در این مقاله، تمرکز اصلی ما روی منحنی قطع یا تیپ عملکرد است که کاربردی ترین دسته بندی برای شناخت انواع فیوز مینیاتوری است.
همچنین بخوانید: آیا علت داغ شدن گوشی را می دانید؟
انواع فیوز مینیاتوری بر اساس منحنی قطع (تیپ فیوز)
فیوز تیپ B (کندکار خانگی)
ویژگی: در برابر اضافه جریان های کم، سریع عمل می کند.
محدوده جریان قطع: بین ۳ تا ۵ برابر جریان نامی
کاربرد: در مصارف خانگی، روشنایی، پریز، کولرهای کم مصرف و سیستم های اداری
مثال: در یک واحد مسکونی برای روشنایی از فیوز B10 استفاده می شود.
فیوز تیپ C (نیمه صنعتی)
ویژگی: حساسیت متوسط نسبت به جریان اضافه دارد.
محدوده جریان قطع: بین ۵ تا ۱۰ برابر جریان نامی
کاربرد: در مدارهای صنعتی سبک، موتورهای کوچک، یخچال، کولر گازی، پمپ آب و دستگاه های برقی با جریان راه اندازی بالا
مثال: در کارگاه های کوچک یا خانه هایی با وسایل پرمصرف از C16 یا C20 استفاده می شود.
همچنین بخوانید: بازار خرید و فروش موبایل چگونه است
فیوز تیپ D (صنعتی سنگین)
ویژگی: نسبت به جریان زیاد حساسیت کمتری دارد.
محدوده جریان قطع: بین ۱۰ تا ۲۰ برابر جریان نامی
کاربرد: در تجهیزات صنعتی سنگین، الکتروموتورهای پرقدرت، دستگاه های جوشکاری، کمپرسورها و ترانس ها
مثال: در تابلو برق کارخانه ها معمولاً از فیوز D25 یا بالاتر استفاده می شود.
همچنین بخوانید: برق صنعتی چیست؟+ آینده شغلی و درآمد
فیوز تیپ K (حفاظت موتوری دقیق)
ویژگی: برای حفاظت دقیق از موتورهایی که جریان راه اندازی بالایی دارند طراحی شده است.
محدوده جریان قطع: حدود ۸ تا ۱۲ برابر جریان نامی
کاربرد: مخصوص موتورهای با راه اندازی شدید یا پمپ هایی که نیاز به حفاظت دقیق دارند.
فیوز تیپ Z (فوق حساس)
ویژگی: بسیار حساس به جریان اضافه، عملکرد سریع
محدوده جریان قطع: حدود ۲ تا ۳ برابر جریان نامی
کاربرد: برای مدارهای الکترونیکی حساس، تجهیزات پزشکی یا سیستم های خاص
مثال: در تابلوهای ابزار دقیق یا تجهیزات آزمایشگاهی
همچنین بخوانید: درآمد تعمیرات موبایل چقدر است؟
انواع فیوز مینیاتوری از نظر تعداد پل (Pole)
فیوزها ممکن است به صورت های زیر ساخته شوند:
نوع پل توضیح کاربرد
تک پل (1P) محافظت از یک فاز برق کشی تک فاز
دوپل (2P) محافظت از فاز و نول مدارهای تک فاز با نول
سه پل (3P) سه فاز بدون نول موتورهای سه فاز
چهارپل (4P) سه فاز + نول سیستم های توزیع سه فاز کامل
همچنین بخوانید: معرفی رشته برق ساختمان [ مزایا و معایب ]
نحوه انتخاب فیوز مینیاتوری مناسب
برای انتخاب فیوز مناسب باید به نکات زیر توجه کنید:
نوع مصرف (خانگی، تجاری، صنعتی)
جریان مصرفی مدار (آمپراژ مورد نیاز)
نوع بار (موتور، روشنایی، گرم کننده و...)
ولتاژ کاری
حساسیت تجهیزات متصل به مدار
مثلاً برای یک واحد مسکونی معمولی:
روشنایی: فیوز B10 یا B16
پریزها: B16
کولر یا پمپ آب: C16 یا C20
جمع بندی: جدول مقایسه انواع فیوز مینیاتوری
نوع فیوز حساسیت به جریان اضافه کاربرد محدوده قطع
B بالا (سریع عمل می کند) خانگی ۳ تا ۵ برابر
C متوسط نیمه صنعتی، موتور سبک ۵ تا ۱۰ برابر
D کم (کندکار) صنعتی سنگین ۱۰ تا ۲۰ برابر
K ویژه موتور حفاظت موتوری ۸ تا ۱۲ برابر
Z بسیار بالا تجهیزات حساس ۲ تا ۳ برابر
همچنین بخوانید: وظایف نصاب پنل خورشیدی چیست؟
نتیجه گیری
فیوز مینیاتوری نه تنها از مدار شما در برابر جریان های اضافی محافظت می کند، بلکه انتخاب درست آن از آسیب های بزرگ جلوگیری می نماید. شناخت انواع فیوز مینیاتوری بر اساس نوع مصرف، برای برق کاران، مهندسان و حتی مصرف کنندگان عادی ضروری است. قبل از نصب فیوز جدید، حتماً با یک تکنسین یا کارشناس برق مشورت کنید.
