قصاص عضو چیست

قصاص واژه ای است که همواره اعدام را در ذهن ما تداعی می کند . اما قصاص به معنای تلافی کردن و مقابله به مثل کردن است و اعدام یا قصاص نفس یکی از انواع آن است . ممکن است جنایتی منجر به قتل فرد نشود و به اعضای بدن او آسیب وارد کند . در این حالت قصاص اعضا صورت می گیرد . این مجازات شرایطی دارد که در قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده است . مجازات قصاص مجازاتی عام تر از اعدام است و علاوه بر قصاص نفس ، قصاص اعضای بدن را شامل می شود . به این ترتیب که اگر فردی به موجب جنایتی به دیگری آسیبی وارد نماید ، فرد آسیب زننده باید بر طبق مقررات قانونی قصاص شود و اگر شرایط قصاص وجود نداشته باشد ، مجازات دیه یا مجازات تعزیری برای او اعمال خواهد شد . این موضوع در مقاله تفاوت قصاص و اعدام بیان شده است . مجازات قصاص یکی از انواع مجازات اصلی است که در قانون مجازات اسلامی به آن پرداخته شده است . ما در این مقاله بر آنیم تا درباره تعریف قصاص عضو و شرایط اعمال قصاص عضو صحبت کنیم .  قصاص عضو طبق ماده 386 قانون مجازات اسلامی : " مجازات جنایت عمدی بر عضو در صورت تقاضای مجنی علیه یا ولی او و وجود سایر شرایط مقرر در قانون ، قصاص و در غیر اینصورت مطابق مواد دیگر این قانون از حیث دیه و تعزیر عمل می گردد . "  یعنی قانونگذار برای جنایت بر عضو قصاص تعیین کرده است . سوالی که در ابتدا پیش می آید این است که جنایت بر عضو یعنی چه ؟ قانونگذار در ادامه و در ماده بعد در قانون مجازات اسلامی ، جنایت عمدی بر عضو را اینطور تعریف کرده است : " جنایت بر عضو عبارت از هر آسیب کمتر از قتل مانند قطع عضو ، جرح و صدمه های وارد بر منافع است . " یعنی هر صدمه و آسیبی که در آن فردی که به او آسیب وارد شده است ، نمیرد . یعنی آسیب بر اعضای بدن او وارد شود . مثال های آسیب طبق آنچه که در قانون بیان شده ، قطع عضو ، جرح و صدمه های وارد بر منافع اعضا است . منافع اعضا مثل شنوایی ، فایده و استفاده ای است که ما از عضو خود می کنیم . فردی ممکن است در اثر جراحت گوش خود را از دست ندهد ولی شنوایی را از دست داده و کر شود .  در ادامه این ماده آمده است که اگر این شرایط وجود نداشته باشد ، مجازات قصاص اعمال نمی شود و یا باید دیه پرداخت شود و یا اینکه مجازات تعزیری تعیین خواهد شد . در ادامه شرایط اعمال قصاص عضو بیان شده است . شرایط اعمال قصاص عضو در ماده 393 قانون مجازات اسلامی سال 92 ، شرایط قصاص عضو به این ترتیب آمده است که علاوه بر شرایط عمومی قصاص ، باید یک سری شرایط به خصوص از قبیل موارد زیر وجود داشته باشد : الف – محل عضو مورد قصاص ، با محل عضو مورد جنایت یکی باشد . یعنی مثلا اگر دست چپ فرد آسیب دیده آسیب به دست چپ جانی برسد . ب – قصاص عضو با مقدار جنایت ، یکی باشد . یعنی هر اندازه که آسیب وارد شده ، همان میزان به جانی آسیب برسد پ – خوف تلف مرتکب یا صدمه بر عضو دیگر نباشد . یعنی مثلا ممکن است در حین قصاص کلیه ی جانی ، به اعضای داخلی دیگر او صدمه وارد شود و یا حتی جانش را از دست بدهد . این ماده بیان می کند که حتی اگر ترس آسیب رسیدم هم باشد قصاص عضو انجام نمی شود . ت – قصاص عضو سالم ، در مقابل عضو ناسالم نباشد . مثلا جانی اگر به چشم فرد نابینا آسیب زده باشد نمی توان چشم سالم خود او را قصاص کرد . ث – قصاص عضو اصلی ، در مقابل عضو غیر اصلی نباشد . مثلا فردی انگشت اضافه داشته باشد و جانی انگشت ششم او را قطع کند ، نمی توان یکی از 5 انگشت جانی را قصاص کرد . ج – قصاص عضو کامل در مقابل عضو ناکامل نباشد . مثلا فردی که قسمتی از دست خود را از دست داده بوده ، و توسط جانی ما بقی را از دست می دهد . نمی توان جانی که دست کاملی دارد را قصاص کرد . علاوه بر شرایط ذکر شده باید گفت که در قصاص عضو ، زن و مرد برابرند و مرد بابت آسیبی که به زن وارد می کند به قصاص محکوم می شود . اما اگر دیه جنایت وارد بر زن مساوی یا بیشتر از یک سوم دیه کامل باشد ، قصاص بعد از پرداخت نصف دیه عضو مورد قصاص به مرد اجرا می شود . این حکم در مورد که قربانی و مرتکب هر دو غیر مسلمان نیز باشند ، جاری است . اما اگر قربانی زن مسلمان و مرتکب مرد غیر مسلمان باشد مرتکب بدون پرداخت نصف دیه ، قصاص می شود . برای اطلاع بیشتر در این زمینه به مقاله اجرای قصاص عضو مراجعه کنید . برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قصاص عضو و شرایط اعمال آن ، به کانال تلگرام حقوق کیفری مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قصاص عضو و شرایط اعمال آن پاسخ دهند . سوالات متداول 1- قصاص عضو چیست ؟ وقتی آسیبی که به فرد آسیب دیده یا همان مجنی علیه وارد می شود ، کمتر از قتل باشد ، اعدام انجام نمی شود بلکه همان آسیب را به جانی وارد می کنند که همان قصاص عضو است که در این مقاله به آن پرداخته شده است . 2- شرایط اجرای قصاص عضو چیست ؟ قانونگذار برای اجرای مجازات قصاص عضو حساسیت خاصی داشته است و شرایطی چون یکی بودن محل قصاص و محل عضو مورد جنایت را لازم دانسته است که شرح کامل آن در مقاله نوشته شده است . 3- قصاص عضو مرد در مقابل زن چگونه است ؟ در قصاص عضو مرد و زن برابر اند مگر میزان آسیب از مقداری بیشتر باشد که توضیحات آن در متن مقاله نوشته شده است . منبع : قصاص عضو چیست