شرایط و نحوه برخورداری از حقوق متوفی، در صورت فوت بیمه شده بازنشسته، فوت بیمه شده از کار افتاده کلی مسـتمری بگیر یا فوت بیمه شده، ناشی از حوادث کار یا بیماری های حرفه ای می باشد. افرادی که حقوق فرد فوت شده به آن ها، تعلق می گیرد، زوجه دایم متوفی، فرزندان دختر، در صورتی که فاقد شغل و همسر باشند، و سایر افراد واجد شرایط می باشند.
زمانی که فردی فوت می کند، ترکه و دارایی های به جا مانده از وی که شامل دیون، مطالبات و کلیه اموال منقول و غیر منقول او می باشد، مطابق مقررات شرعی و قانونی، میان وراث او تقسیم می گردد. هر یک از وراث، می تواند پس از طی شدن مراحل قانونی تقسیم ارث، هرگونه تصرفی که بخواهد، در سهم خود بنماید.
با این وجود، ممکن است هر فرد، علاوه بر دارایی های خود، به این علت که مستمری بگیر و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی بوده است، پس از فوت، حقوق و مستمری ای را نیز از خود باقی بگذارد. نکته مهمی که باید به آن توجه نمود، آن است که حقوق متوفی، ارث محسوب نشده و زمانی که فرد فوت می کند، تحت شرایطی خاص، به افرادی مشخص و به میزان تعیین شده در قانون، تعلق می گیرد.
از این رو، در این مقاله، قصد داریم، در خصوص شرایط و نحوه برخورداری از حقوق متوفی توضیح داده؛ سپس، به بررسی اینکه حقوق فرد فوت شده به چه کسانی تعلق می گیرد، بپردازیم. چنانچه، سوالاتی پیرامون شرایط و نحوه برخورداری از حقوق متوفی دارید، با ما همراه باشید.
شرایط برخورداری از حقوق متوفی
همانگونه که گفتیم، ارث یا ترکه، دارایی به جا مانده از متوفی، اعم از اموال، دیون و مطالبات وی می باشد. میزان سهم الارث هریک از وراث و همچنین، طبقات و درجات ارث، در قانون مدنی، مشخص شده است، و بعد از فوت هر فرد، ارثیه او، مطابق قانون، میان وراث وی تقسیم می شود. اما حقوق متوفی، جزو مصادیق ارث، نبوده، و شرایط و نحوه برخورداری از حقوق متوفی، تابع قانون خاص خود می باشد.
قانون تامین اجتماعی، مصوب 1354، و بخشنامه شماره 7827/95/1000، مورخ 1395/08/01،در خصوص شرایط و نحوه برخورداری از حقوق متوفی، و اینکه حقوق فرد فوت شده به چه کسانی تعلق می گیرد، تعیین تکلیف نموده است. مطابق ماده 80 این قانون و بخش نامه فوق الذکر، بازماندگان واجد شرایط بیمه شده متوفی، در یکی از حالات زیر، مستمری بازماندگان را دریافت می نمایند. شرایط برخورداری از حقوق متوفی، عبارت است از:
در صورت فوت بیمه شده بازنشسته
در صـورت فوت بیمه شده از کارافتاده کلی مسـتمری بگیر
در مواردی که بیمه شـده، در اثر حادثه ناشـی از کار، یـا بیماری های حرفه ای فـوت نماید.
در صـورت فـوت بیمه شـده ای که در ده سـال آخر حیات خـود، حداقل، حق بیمه یکسال کار را پرداخت کرده باشد؛ مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات، حق بیمه ۹۰ روز کار را در این سال پرداخته باشد. چنانچه بیمه شده متوفی، فاقد شرایط مقرر در این بند باشد، ولی حداقل، بیست سال، سابقه پرداخت حق بیمه، در زمان قبل از فوت را داشته باشد،نیز، مشمول شرایط تعلق مستمری متوفی، به بازماندگان خواهد شد.
حتما بخوانید: شرایط بازماندگان برای دریافت مستمری متوفی و نحوه تقسیم آن
نحوه برخورداری از حقوق متوفی
در قسمت قبل، در خصوص شرایط برخورداری از حقوق متوفی، بر اساس قانون تامین اجتماعی توضیح دادیم و گفتیم، حقوق متوفی، ارث نیست و مطابق قواعد مخصوص به خود، میان افراد واجد شرایط تقسیم می شود. با توجه به بخشنامه شماره 7827/95/1000، مورخ 1395/08/01 سازمان تامین اجتماعی، نحوه برخورداری از حقوق متوفی، با توجه به اینکه حقوق فرد فوت شده به چه کسانی تعلق می گیرد، به صورت زیر می باشد:
میزان مستمری همسر بیمه شده متوفی: معادل پنجاه درصد مستمری استحقاقی بیمه شده است و در صورتی که بیمه شده مرد، دارای چند همسر دایم باشد، به تساوی بین آنان تقسیم خواهد شد.
میزان مستمری هر فرزند بیمه شده متوفی: معادل بیست و پنج درصد مستمری استحقاقی بیمه شده است. درصورتی که متوفی، فاقد پدر و مادر باشد، سهم فرزند، دو برابر میزان مذکور خواهد بود.
میزان مستمری هریک از پدر و مادر بیمه شده متوفی: معادل بیست درصد مستمری استحقاقی بیمه شده است.
بیشتر بخوانید: سهام عدالت متوفی
دریافت حقوق ( مستمری ) متوفی
در قسمت های قبل، بر اساس بخشنامه شماره 7827/95/1000، مورخ 1395/08/01، سازمان تامین اجتماعی، شرایط و نحوه برخورداری از حقوق متوفی را توضیح دادیم. همانطور که تقسیم ارث، مطابق مراحل تقسیم ارث، یعنی گرفتن برگه گواهی انحصار وراثت، پرداخت مالیات بر ارث، ارایه دادخواست تقسیم ترکه و سایر مراحل می باشد. دریافت حقوق (مستمری) متوفی نیز، مراحل و مدارک خاص خود را دارد. مراحل و مدارک دریافت حقوق متوفی، با توجه به اینکه حقوق فرد فوت شده به چه کسانی تعلق می گیرد، شامل مراحل و ارایه مدارک زیر است:
درخواست بازماندگان متوفی، مبنی بر تقاضای برقراری مستمری: ارایه درخواست بازماندگان، به نزدیکترین شعبه محل سکونت آنان، بلامانع می باشد.
اصل و تصویر تمام صفحات شناسنامه متوفی و کارت ملی وی؛ چنانچه متوفی، فاقد کارت ملی باشد، باید جهت اخذ کد ملی، به اداره ثبت احوال یا دفاتر پیشخوان دولت، مراجعه کرد.
اصل و تصویر گواهی وفات بیمه شده، صادره از سوی سازمان ثبت احوال
اصل و تصویر سند (رسمی یا عادی) ازدواج دایم متوفی: چنانچه سند ازدواج، عادی بوده، باید مورد تایید نهاد قضایی قرار گرفته باشد.
اصل و تصویر تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی افراد تحت تکفل واجد شرایط متوفی
اصل و تصویر گواهی انحصار وراثت
بیشتر بخوانید: ترکه متوفی بدون وارث
افرادی که حق دریافت مستمری فرد فوت شده را دارند
حقوق متوفی، ترکه و ارث نیست و به همین علت، قواعد تقسیم ارث بر آن، حاکم نخواهد بود. بنابراین، تمامی وراث، حق و شرایط برخورداری از حقوق متوفی را نداشته و صرفا کسانی که در بخشنامه شماره 7827/95/1000، مورخ 1395/08/01، نام برده شده اند، حق برخورداری از حقوق متوفی را دارند. در پاسخ به این پرسش که حقوق فرد فوت شده به چه کسانی تعلق می گیرد، باید گفت: این افراد عبارتند از:
عیال دایم بیمه شده متوفی: حسب مفاد بند یک ماده 48 قانون حمایت خانواده، از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون 1392/02/07، "زوجه دایم متوفی، از حقوق متوفی برخوردار خواهد شد و ازدواج وی، مانع دریافت حقوق مذکور نمی شود".
شوهر بیمه شده زن متوفی: به شرطی که تحت تکفل زن بوده و سن او از شصت سال متجاوز باشد و یا طبق نظرکمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تامین اجتماعی، از کار افتاده بوده و در هر حال، مستمری دریافت نکند.
فرزند ذکور متوفی: در صورتی که سن وی، حداکثر، 20 سال (19 سال تمام) بوده و پس از آن، چنانچه منحصرا اشتغال به تحصیل در مقاطع دانشگاهی داشته باشد و یا اینکه معلول از کار افتاده نیازمند شناخته شود.
فرزند اناث متوفی: درصورتی که فاقد شغل و شوهر باشد.
فرزند خوانده متوفی: در اجرای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، مصوب 1392/07/10 مجلس شورای اسلامی، و آیین نامه اجرایی مصوب 1394/04/14 هیئت وزیران، فرزندخوانده، در حکم فرزند حقیقی بوده و از کلیه حقوق و مزایای قانونی بهره‌مند خواهد شد.
پدر و مادر متوفی: در صورتی که تحت تکفل او بوده، سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال، تجاوز کرده باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 قانون تامین اجتماعی، از کار افتاده باشند و در هر حال مستمری دریافت نکنند.
در ادامه بخوانید: نمونه دادخواست تقسیم ماترک متوفی
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و نحوه برخورداری از حقوق متوفی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارایه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و نحوه برخورداری از حقوق متوفی پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- نحوه برخورداری از حقوق متوفی چگونه است؟
نحوه برخورداری از حقوق متوفی بدین صورت است که زمانی که بیمه شده بازنشسته یا از کار افتاده کلی مستمری بگیر فوت نماید برخی از اعضای خانواده او در صورت داشتن شرایطی می توانند از مستمری متوفی برخوردار شوند که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
2- چه افرادی حق دریافت مستمری فرد فوت شده را دارند؟
افرادی که حق دریافت مستمری فرد فوت شده را دارند عبارتند از زوجه دایم بیمه شده متوفی شوهر بیمه شده زن متوفی و سایر افرادی که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
3- شرایط برخورداری از حقوق متوفی چیست؟
شرایط برخورداری از حقوق متوفی در خصوص هر یک از بازماندگان متفاوت است بازمانده دختر در صورتی که فاقد شغل باشد و ازدواج نکرده باشد بازمانده پسر در صورتی که حداکثر 19 سال تمام سن داشته باشد و سایر شرایطی که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
