رکتوم، ناحیه ای از بدن است که نقش بسیار مهمی در گوارش و دفع مواد زائد از بدن دارد. در بسیاری از موارد افراد نسبت به سلامت این ناحیه بی تفاوت هستند، در حالی که با حفظ بهداشت رکتوم می توان از بروز بسیاری از بیماری های مرتبط با آن جلوگیری کرد.
چرا حفظ سلامت رکتوم مهم است؟
رکتوم آخرین بخش روده بزرگ است که مسئول ذخیره و دفع مواد زائد از بدن است. این ناحیه بسیار حساس است و عضلات اطراف آن دفع مدفوع را کنترل می کنند. هنگامی که سلامت رکتوم به خطر بیفتد، میتواند منجر به درد، عفونت و شرایط پزشکی مختلف، از جمله بواسیر، شقاق مقعد و حتی مسائل جدی تر مانند سرطان رکتوم شود. حفظ بهداشت مناسب رکتوم نه تنها از عفونت جلوگیری می کند، بلکه در سلامت کلی گوارش نیز نقش دارد.
برای حفظ سلامت رکتوم چه کنیم؟
همانطور که ذکر شد حفظ سلامت رکتوم از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند به پیشگیری از بسیاری از شرایط آزاردهنده کمک کند. با انجام چند اقدام بسیار ساده می توانید به حفظ و بهبود سلامتی این ناحیه کمک کنید.
داشتن رژیم غذایی غنی از فیبر
فیبر بهترین ماده برای سلامت رکتوم است. رژیم غذایی غنی از فیبر به نرم و حجیم کردن مدفوع کمک می کند. مدفوع نرم و حجیم راحت تر دفع می شود و این امر باعث کاهش فشار بر ناحیه رکتوم می شود که یکی از دلایل اصلی بیماری های مرتبط با رکتوم مانند هموروئید و شقاق مقعدی است. برای مصرف فیبر نکات زیر را در نظر داشته باشید:
غلات کامل، میوه ها، سبزیجات و حبوبات حاوی مقادیر زیادی فیبر هستند.
سعی کنید ۲۵ تا ۳۵ گرم فیبر در روز مصرف کنید.
مصرف فیبر را به تدریج افزایش دهید و مقدار زیادی آب بنوشید تا از گاز یا نفخ جلوگیری کنید.
اگر به دنبال یک رژیم غذایی مناسب برای سلامت رکتوم هستید بهتر است مصرف گوشت قرمز، غذاهای فرآوری شده (مانند نان سفید، چیپس، فست فود) و لبنیات را کاهش دهید. منظور این نیست که به هیچ وجه این مواد غذایی مصرف نشوند بلکه بهتر است در مصرف آنها حد اعتدال رعایت شود.
هیدراته بمانید
مصرف آب کافی در طول روز به اندازه مصرف فیبر برای سلامت رکتوم مهم است. بدون مایعات کافی، فیبر در واقع می تواند یبوست را بدتر کند. هیدراته ماندن باعث می شود مدفوع نرم بماند و راحت تر دفع شود. روزانه حداقل ۸ لیوان (حدود ۲ لیتر) آب بنوشید و اگر فعال (برای مثال ورزش می کنید) هستید یا در آب و هوای گرم زندگی می کنید، آب بیشتری مصرف کنید.
اجابت مزاج را به تاخیر نیندازید
زمانی که میل به اجابت مزاج دارید، به هیچ وجه آن را به تاخیر نیندازید و سریع دفع مدفوع داشته باشید. نادیده گرفتن نیاز به اجابت مزاج می تواند منجر به یبوست شود و از این طریق فشار روی رکتوم را افزایش می دهد. یبوست باعث فشار بیش از حد روی رکتوم می شود و می تواند منجر به ایجاد یا حتی تشدید و بدتر شدن هموروئید شود.
تقویت عادات خوب در دستشویی
زور زدن، نشستن بیش از حد یا استفاده از تلفن همراه در توالت میتواند باعث فشار غیرضروری به رگ های رکتوم شود. رعایت نکات زیر در حین اجابت مزاج می تواند منجر به کاهش فشار روی رکتوم شود:
از زور زدن در حین حرکات روده اجتناب کنید، زیرا زور زدن می تواند منجر به هموروئید یا افتادگی رکتوم شود.
مدفوع را نگه ندارید، نگه داشتن مدفوع در داخل بدن می تواند منجر به خشک شدن مدفوع و افزایش فشار شود.
زمان نشستن در توالت را به ۵ تا ۱۰ دقیقه محدود کنید.
از یک زیرپایی استفاده کنید تا در وضعیت بهتری قرار بگیرید و اجابت مزاج راحت تر شود.
اگر مدفوع به راحتی دفع نمیشود، بلند شوید، راه بروید و بعداً دوباره برای اجابت مزاج تلاش کنید.
بهداشت مناسب را رعایت کنید
بهداشت رکتوم، به ویژه بعد از اجابت مزاج برای سلامت رکتوم بسیار مهم است و همچنین به جلوگیری از تحریک، عفونت و بوی بد کمک می کند. با رعایت نکات زیر می توانید به بهداشت رکتوم کمک کنید:
همیشه بعد از اجابت مزاج به درستی و از جلو به عقب تمیز کنید تا از گسترش باکتری از مقعد به اندام تناسلی جلوگیری کنید.
از دستمال توالت و بدون عطر استفاده کنید و با ملایمت تمیز کنید تا از تحریک یا پارگی جلوگیری کنید.
حتما بعد از اجابت مزاج از آب استفاده کنید و پس از مصرف آب برای جلوگیری از تحریک ناحیه را به خوبی خشک کنید.
رطوبت در ناحیه رکتوم می تواند به پوست آسیب برساند و منجر به عفونت شود، به همین دلیل بعد از ورزش کردن یا تعریق لباس زیر را در سریع ترین زمان ممکن تعویض کنید.
از لباس زیر نخی برای بهبود جریان هوا و کاهش تجمع رطوبت استفاده کنید.
بعد از اجابت مزاج از استفاده از صابون، بخصوص از نوع معطر برای تمیز کردن اجتناب کنید.
فعال بمانید
فعالیت بدنی منظم به هضم غذا کمک می کند و خطر ابتلا به یبوست را کاهش می دهد. علاوه بر اینکه فعالیت بدنی عملکرد روده را تحریک می کند، به کاهش فشار روی عضلات کف لگن نیز کمک می کند. سعی کنید هر روز حداقل ۳۰ دقیقه ورزش متوسط مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری داشته باشید. اگر می خواهید عملکرد روده مناسبی داشته باشید و به تقویت عضلات کف لگن کمک کنید از تمرین هایی مانند کگل استفاده کنید.
معاینات و غربالگری های منظم داشته باشید
حتی اگر هیچ علائم نگران کننده ای را در ناحیه رکتوم تجربه نمی کنید، بسیار مهم است که به طور منظم معاینه و غربالگری های لازم را انجام دهید. انجام معاینات منظم به خصوص با افزایش سن یا داشتن سابقه خانوادگی بیماری های گوارشی ضروری می شود.
حفظ وزن سالم
حفظ وزن سالم برای سلامت رکتوم بسیار مهم است. چربی اضافی در بدن باعث افزایش فشار بر روی سیاهرگهای رکتوم می شود که می تواند منجر به هموروئید، افتادگی رکتوم و بی اختیاری مدفوع شود. افراد دارای اضافه وزن، بیشتر در معرض ابتلا به یبوست قرار دارند که منجر به زور زدن در حین اجابت مزاج می شود که محرک اصلی اختلالات مرتبط با رکتوم است.
داشتن رابطه جنسی ایمن
رابطه مقعدی می تواند بر سلامت رکتوم تأثیر بگذارد و خطر پارگی، هموروئید یا عفونت ها (مانند HIV، HPV) را افزایش دهد، به ویژه زمانی که بدون استفاده از روشهای پیشگیری انجام می شود. در مقابل بیماری های رکتوم مانند هموروئید، شقاق یا پرولاپس می توانند باعث درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی شوند.
جمع بندی
سلامت رکتوم برای سلامت گوارش و سلامت عمومی بسیار مهم است. داشتن یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، بهداشت مناسب و انجام غربالگری های منظم روشهای ساده اما موثری برای حفظ سلامت رکتوم هستند. به هیچ وجه علائم را نادیده نگیرید یا اجازه ندهید که خجالت مانع از مراجعه به پزشک شود، زیرا در اغلب موارد تشخیص به موقع می تواند به درمان سریع تر و آسان تر بسیاری از مشکلات رکتوم کمک کند.
سلامت رکتوم برای سلامت گوارش و سلامت عمومی بسیار مهم است. داشتن یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، بهداشت مناسب و انجام غربالگری های منظم روشهای ساده اما موثری برای حفظ سلامت رکتوم هستند. به هیچ وجه علائم را نادیده نگیرید یا اجازه ندهید که خجالت مانع از مراجعه به پزشک شود، زیرا در اغلب موارد تشخیص به موقع می تواند به درمان سریع تر و آسان تر بسیاری از مشکلات رکتوم کمک کند.
