روز معلم: تجلیل از کسانی که آینده ما را شکل می‌دهند
رشد و شکوفایی هر جامعه‌ای مدیون انسان‌های فرهیخته‌ای است که با زحمات طاقت‌فرسای آموزگارانشان پرورش یافته‌اند و به جایگاه رسیده‌اند. معلمان نقش حیاتی در شکل دادن به آینده جامعه دارند، زیرا مسئول آموزش و پرورش دانش‌آموزان هستند و به آنها کمک می‌کنند تا به اعضایی مسئولیت‌پذیر و مشارکت‌کننده در جامعه تبدیل شوند. شایسته است که روزی ویژه برای قدردانی از مشارکت‌ها و زحمات بی‌وقفه آنها اختصاص یابد.
اما روز معلم چیست، چرا آن را جشن می‌گیریم و این سنت چگونه آغاز شد؟ بیایید به تاریخچه و اهمیت این روز مهم بپردازیم.
روز معلم چیست؟
روز معلم فرصتی است برای تجلیل از کمک‌های معلمان به جامعه. این روز به قدردانی از تلاش و فداکاری معلمانی اختصاص دارد که بی‌وقفه برای آموزش و توسعه نسل‌های آینده تلاش می‌کنند. در حالی که بسیاری از کشورها روز جهانی معلم را در 5 اکتبر (13 مهر) جشن می‌گیرند که توسط یونسکو به مناسبت سالگرد تصویب توصیه نامه سازمان بین المللی کار/یونسکو در سال 1966 در مورد وضعیت معلمان تعیین شده است، بسیاری از کشورهای دیگر تاریخ‌ها و دلایل خاص خود را برای جشن گرفتن روز معلم دارند.
برای ایده خرید هدیه برای روز معلم حتما مطلب:کادو برای روز معلم | 20 ایده جذاب روز معلم 1404 مطالعه کنید.
چرا روز معلم را جشن می‌گیریم؟
بزرگداشت روز معلم برای شناخت نقش مهم معلمان در شکل دادن به جامعه ضروری است. معلمان مسئول آموزش و پرورش نسل‌های آینده هستند و کار آنها تأثیر عمیقی بر جامعه دارد. معلمان به القای ارزش‌ها، مهارت‌ها و دانش در دانش‌آموزان کمک می‌کنند و آنها را برای زندگی فراتر از کلاس درس آماده می‌سازند. آنها همچنین به عنوان الگو و مربی عمل می‌کنند و دانش‌آموزان را برای دستیابی به اهداف و پیگیری علایق خود تشویق می‌کنند. جشن گرفتن این روز راهی برای نشان دادن قدردانی و سپاسگزاری از تلاش و فداکاری آن‌هاست. این روز اهمیت آموزش را در توسعه کشور برجسته می‌کند.
تاریخچه روز معلم در ایران
در ایران، روز معلم در 12 اردیبهشت جشن گرفته می‌شود. تاریخچه این روز به عنوان روز معلم در ایران به وقایع مهمی هم پیش از انقلاب اسلامی و هم بعد از آن گره خورده است.
پیش از انقلاب و به‌طور خاص در دهه 40 شمسی، به‌واسطه اتفاقات تلخی که در میدان بهارستان رخ داده بود، 12 اردیبهشت نمادی از احترام به آموزگاران در نظر گرفته شد. در اردیبهشت سال 1340 خورشیدی بود که معلمان سراسر کشور برای دستیابی به حقوق از دست رفته خود اعتصاب کردند. رهبری این حرکت اعتراضی را شادروان محمد درخشش یکی از معلمان وقت به عهده داشت. آنها می‌خواستند وارد محوطه وزارت فرهنگ شوند، اما مأموران امنیتی مانع ورودشان شدند. پس از آن معترضین راهی میدان بهارستان شدند و مقابل ساختمان مجلس تحصن کردند. در این بین نیروهای پلیس با استفاده از ماشین آبپاش سعی در متفرق کردن جمعیت داشتند اما معلمان از جای خود تکان نخوردند و به تحصن ادامه دادند.
گفته‌ها حاکی از آن است که ردیف اول تحصن کنندگان که معلمان زن بودند، بیشتر در معرض آسیب و خیس شدن بودند. تا اینکه دکتر ابوالحسن خانعلی؛ دبیر فلسفه و عربی 29 ساله دبیرستان جامی به کمک تعدادی از دانش‌آموزان روی ماشین آبپاش رفتند و جهت شلنگ آبپاش را تغییر دادند. پلیس این بار برای متفرق کردن تحصن کنندگان شروع به شلیک هوایی نمود اما معلمان همچنان تکان نخوردند.
در جریان این اعتراض، سرهنگ ناصر شهرستانی؛ رییس کلانتری 2 شروع به شلیک گلوله مستقیم به سمت معترضین کرد. سه نفر در اثر تیراندازی مأموران، حمله با سرنیزه یا چاقو مجروح شدند و یکی از گلوله‌های سرهنگ شهرستانی به پیشانی دکتر خانعلی نشست که وی در بیمارستان درگذشت. پیکر بی جان دکتر خانعلی از بیمارستان به مسجد اسکندری منتقل شد و صد معلم دور پیکر او را گرفتند تا به دست حکومت نیفتد. گفته می‌شود تشییع جنازه دکتر خانعلی در روز 13 اردیبهشت، به بزرگترین تظاهرات خیابانی بعد از کودتای 28 مرداد 1332 تبدیل شد که در آن نه تنها معلمان، بلکه گروه های مختلفی حضور یافتند. او را در ابن بابویه دفن کردند.
محمد درخشش؛ رییس جامعه معلمان ایران و رهبر اعتصاب نیز دستگیر و روانه زندان شد. پس از این اتفاق، اعتراضات معلمان رنگ و بوی سیاسی گرفت و در نتیجه 4 شرط برای پایان اعتصاب اعلام کردند:
سقوط دولت جعفر شریف امامی
- مجازات قاتل دکتر ابوالحسن خانعلی
- آزادی محمد درخشش
- ترمیم حقوق معلمان طبق طرح باشگاه مهرگان (مجمع صنفی معلمان ایران)
در پی این جریان و در روز 16 اردیبهشت، جعفر شریف امامی استعفا داد. دکتر علی امینی مأمور تشکیل کابینه شد و محمد درخشش نیز از زندان آزاد گردید. دو روز بعد یعنی در تاریخ 18 اردیبهشت، معلمان در باشگاه مهرگان جمع شدند و طی یک قطع نامه، روز 12 اردیبهشت را به دلیل اعتصاب موفقیت آمیز خود و گرامی داشت نام دکتر خانعلی "روز معلم" اعلام نمودند. بنا شد که هر سال در چنین روزی تمام مدارس کشور به منظور بزرگداشت دکتر خانعلی تعطیل شود.
در همین روز دکتر امینی در باشگاه مهرگان حضور یافت و به معلمان قول داد حقوق آنها افزایش یابد، اما معلمان قبول نکردند و اعلام کردند که جز محمد درخشش هیچ کس را به عنوان وزیر فرهنگ نخواهند پذیرفت. چهار روز بعد در تاریخ 22 اردیبهشت، محمد درخشش به وزارت فرهنگ منصوب شد. اشل حقوق فرهنگیان با حقوق مهندسان مساوی شده و به تصویب هیات وزیران رسید. به این ترتیب اعتصاب 10 روزه معلمان موفقیت آمیز پایان یافت و روز 23 اردیبهشت معلمان به کلاس های درس بازگشتند.
تا دو سال بعد از این اتفاقات، مراسم روز معلم برگزار شد اما در تقویم ملی ثبت نشد و کم کم به فراموشی سپرده شد. تا اینکه در سال 1358 معلمان تصمیم به زنده کردن 12 اردیبهشت به عنوان روز معلم گرفتند. این تاریخ مصادف با ترور و شهادت آیت الله مطهری به دست اعضای گروه فرقان شد. آیت الله مطهری، متفکر، محقق، عالم، نویسنده، مدرس حوزه و دانشگاه، در روز 11 اردیبهشت ماه سال 1358 به شهادت رسید. این خبر در 12 اردیبهشت اعلام شد و همه در جریان آن قرار گرفتند. دولت با یک روز تأخیر 12 اردیبهشت را روز شهادت آیت الله مطهری و روز معلم نامگذاری کرد. به این ترتیب روز معلم در تقویم ملی ثبت شد.
متأسفانه اکثر مردم از تاریخچه حقیقی روز معلم اطلاع درستی ندارند. حتی خیلی از معلمان، دانش آموزان و والدین فکر می کنند که دلیل نامگذاری روز معلم تنها به دلیل شهادت آیت الله مطهری است. نام دکتر ابوالحسن خانعلی؛ معلم مبارزی که جان خود را در راه احقاق حقوق و منزلت معلمان از دست داد، اغلب در رسانه‌ها دیده نمیشود. اما تاریخ ایران او را فراموش نمی‌کند و تا ابد جاودان خواهد ماند.
در ایران، روز معلم تعطیل رسمی نیست. با این حال، اگر دوازدهم اردیبهشت ماه روز جمعه باشد (مانند سال 1404)، جشن‌ها و مراسم تقدیر احتمالاً در روز پنجشنبه یا شاید شنبه برگزار می‌شوند.
روز معلم در سراسر جهان
روز معلم در بسیاری از کشورهای جهان جشن گرفته می‌شود. هرچند تاریخ‌ها و دلایل این بزرگداشت متفاوت است. در حالی که برخی 5 اکتبر را به عنوان روز جهانی معلم گرامی می‌دارند، برخی دیگر دلایل تاریخی یا فرهنگی منحصر به فرد خود را برای انتخاب این روز دارند.
در اینجا چند نمونه از منابع آورده شده است:
- فرانسه: تنها کشوری که روزی به نام روز معلم در تقویم ندارد.
- چین: ابتدا روز معلم با تولد کنفوسیوس مرتبط بود، اما بعدها در سال 1985 به 10 سپتامبر تغییر یافت. برخی تلاش دارند آن را به روز تولد کنفوسیوس بازگردانند.
- هند: در 5 سپتامبر به مناسبت سالروز تولد دکتر ساروپالی راداکریشنان، دومین رئیس جمهور هند و یک محقق مشهور، جشن گرفته می‌شود. دانش‌آموزان ارشد مسئولیت آموزش خردسالان را بر عهده می‌گیرند تا از معلمان قدردانی کنند.
- کره جنوبی: ابتدا در 25 مه به مناسبت بازدید اعضای جوانان صلیب سرخ از معلم سابق بیمار خود اعلام شد. اما از سال 1965 به بعد 15 مه را به عنوان روز معلم اعلام نمودند.
- ترکیه: در 24 نوامبر برگزار می‌شود. کمال آتاتورک این روز را به احترام معلمان اختصاص داد.
- ایالات متحده آمریکا: یک روز تعطیل غیر رسمی در سه شنبه نخستین هفته ماه مه است.
- شیلی: تاریخ این روز چندین بار تغییر کرده است. در حال حاضر به افتخار تأسیس انجمن معلمان شیلی، روز 16 اکتبر گرامی داشته می‌شود.
- مالزی: 16 مه به معلمان اختصاص داده شده و با شور و شوق فراوان جشن گرفته می‌شود. این روز، روز هاری گورو نیز نامیده می‌شود.
مقایسه تاریخ‌ها و دلایل نشان‌دهنده زمینه‌های فرهنگی و تاریخی متنوعی است که در سراسر جهان برای بزرگداشت معلمان وجود دارد.
چگونه روز معلم را گرامی بداریم؟
روش‌های مختلفی برای تشکر و قدردانی از معلمان وجود دارد. بهترین روش اغلب به رابطه و ترجیحات شخصی بستگی دارد. برخی ایده‌های محبوب عبارتند از:
- قدردانی کلامی و پیامی: صرفاً گفتن تشکر، ارسال یک پیام، تماس تلفنی یا نوشتن یک نامه می‌تواند بسیار معنادار باشد.
- تشکر و هدیه معنوی: تهیه یک ویدئوی کوتاه قدردانی، نوشتن یک نامه، اجرای نمایش یا سرود، یا مهمان کردن معلم به یک برنامه فرهنگی ایده‌های عالی هستند.
- تقدیم هدیه: اهدای کتاب، وسایل تزیینی مانند مجسمه یا ساعت شنی، گل، یا انواع کادوهایی که با شخصیت و نوع ارتباط شما با معلمتان متناسب هستند، ایده‌های مطلوبی خواهند بود. هنگام انتخاب هدیه، به سلیقه، سن، نوع رابطه، و بودجه دقت کنید. ایده‌های هدیه ارزان قیمت نیز پیشنهاد می‌شود.
جشن گرفتن تلاش معلمان فراتر از کلاس درس است. آنها دانش‌آموزان را الهام می‌بخشند و توانمند می‌سازند تا به شهروندانی مسئولیت‌پذیر تبدیل شوند.
چالش‌ها و حمایت از معلمان
علیرغم پاداش‌ها، معلمی حرفه‌ای چالش‌برانگیز است. معلمان اغلب با کلاس‌های بزرگ و منابع محدود، مدیریت جمعیت‌های متنوع دانش‌آموزی، ایجاد توازن بین مسئولیت‌های اداری و وظایف آموزشی، همگامی با تغییرات در برنامه درسی و تکنولوژی، و مقابله با استرس و فشار شغلی روبرو هستند. مشکلات اقتصادی، به‌ویژه در جامعه ایران، نیز چالش‌هایی را ایجاد می‌کند. امنیت شغلی و درآمد ثابت و قابل اعتماد در جامعه ایرانی مصداق ندارد.
حمایت از معلمان برای اطمینان از اینکه آنها می‌توانند به ارائه آموزش با کیفیت ادامه دهند بسیار حیاتی است. این شامل فراهم کردن منابع، آموزش و پشتیبانی لازم برای موفقیت آن‌هاست. معلمان باید برای زحمات و مشارکت‌هایشان در جامعه شناخته و قدردانی شوند. پاندمی کووید-19، به عنوان مثال، تأثیر قابل توجهی بر آموزش گذاشت و معلمان مجبور شدند روش‌های تدریس خود را برای ادامه آموزش با وجود چالش‌ها تطبیق دهند.
نتیجه‌گیری
روز معلم تجلیل از نقش حیاتی معلمان در شکل دادن به آینده جامعه است. چه با رویدادهای تاریخی مانند اعتراضات در ایران یا تولد شخصیت‌های تأثیرگذار در سراسر جهان مشخص شود، این روز به عنوان یک یادآوری مهم عمل می‌کند تا زحمات، فداکاری و تأثیر عمیق آموزگاران را به رسمیت بشناسیم.
از این فرصت استفاده کنید تا قدردانی و سپاسگزاری خود را از معلمانی که در زندگی شما تفاوت ایجاد کرده‌اند، ابراز کنید. یک تشکر ساده، یک پیام صمیمانه، یا یک حرکت متفکرانه می‌تواند تأثیر زیادی در نشان دادن این موضوع داشته باشد که تلاش‌های آنها ارزشمند است.
