فرق یک موسسه با یک شرکت چیه؟

موسسه و شرکت هر دو شخصیت حقوقی هستند که برای انجام فعالیت‌های مشخصی تأسیس می‌شوند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در هدف از تأسیس است. شرکت برای فعالیت‌های تجاری و اقتصادی به وجود می‌آید، در حالی که موسسه معمولاً برای انجام امور غیرتجاری مثل آموزشی، فرهنگی، خیریه یا پژوهشی تأسیس می‌شود.

مبنای قانونی

شرکت‌ها زیر نظر قانون تجارت فعالیت می‌کنند، اما موسسات تابع قانون مدنی و آیین‌نامه ثبت موسسات غیرتجاری هستند.
این تفاوت باعث می‌شود که ساختار مالی، نحوه مدیریت و الزامات قانونی در هرکدام متفاوت باشد.
به‌طور مثال شرکت‌ها باید دفاتر قانونی و گزارش‌های مالی دقیق داشته باشند، اما موسسات معمولاً الزامات ساده‌تری دارند، مگر اینکه فعالیت اقتصادی انجام دهند.

هدف از تأسیس

هدف شرکت، کسب سود و انجام معاملات تجاری است.
شرکت‌ها در زمینه‌هایی مثل تولید، صادرات، واردات یا ارائه خدمات اقتصادی فعال هستند.
در مقابل، موسسه معمولاً برای ارائه خدمات عمومی و غیراقتصادی تأسیس می‌شود، مانند موسسات آموزشی، فرهنگی، خیریه‌ای یا پژوهشی که این موضوع مهم ترین تفاوت شرکت با موسسه محسوب می شود.
البته برخی موسسات ممکن است درآمد داشته باشند، اما هدف اصلی آن‌ها کسب سود نیست.

تفاوت در ساختار و سرمایه اولیه

شرکت‌ها معمولاً نیاز به سرمایه اولیه مشخص دارند. این سرمایه می‌تواند نقدی یا غیرنقدی باشد و بین شرکا تقسیم می‌شود.
در حالی که در موسسات، سرمایه نقش چندان مهمی ندارد. تمرکز بیشتر بر اهداف و نوع خدمات است تا میزان سرمایه.
به‌عنوان نمونه، یک موسسه آموزشی می‌تواند با سرمایه اندک و چند مدرس فعالیت خود را آغاز کند، ولی یک شرکت بازرگانی بدون سرمایه قابل توجه نمی‌تواند شکل بگیرد.

اعضا و نحوه مشارکت

در شرکت‌ها، روابط میان اعضا بر پایه سرمایه و سهام تعریف می‌شود. هر فرد به اندازه سهم خود در سود و زیان شرکت شریک است.
اما در موسسات، ارتباط میان اعضا بیشتر تعاونی و هدف‌محور است تا سرمایه‌محور.
تعداد اعضا در موسسات معمولاً کمتر از شرکت‌هاست و بر اساس همکاری و تخصص گرد هم می‌آیند، نه صرفاً برای سرمایه‌گذاری.

مسئولیت اعضا

در شرکت‌ها، نوع شرکت مشخص می‌کند که هر شریک تا چه حد در قبال بدهی‌ها مسئول است.
برای مثال:

در شرکت با مسئولیت محدود، شرکا فقط به اندازه سهم خود مسئول هستند.

در شرکت تضامنی، همه شرکا به‌طور کامل در برابر بدهی‌ها مسئول‌اند.
اما در موسسات، چنین تقسیم‌بندی روشنی وجود ندارد، چون موسسات معمولاً بر اساس شخصیت مؤسسان و نه سرمایه، اداره می‌شوند.

مدارک و مراحل ثبت

فرآیند ثبت شرکت معمولاً پیچیده‌تر و رسمی‌تر است.
باید نوع شرکت (مثلاً سهامی خاص یا با مسئولیت محدود) انتخاب شود، اساسنامه تنظیم گردد، سرمایه اعلام شود و مدیرعامل و هیئت‌مدیره مشخص شوند.
اما ثبت موسسه ساده‌تر است.
برای ثبت موسسه فقط کافی است:

هدف فعالیت مشخص شود.

اساسنامه و نام موسسه تنظیم گردد.

اعضای موسس معرفی شوند.

مدارک به اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری ارسال شود.

حوزه فعالیت

شرکت‌ها در حوزه‌های تجاری و اقتصادی فعال‌اند و می‌توانند در پروژه‌های بزرگ شرکت کنند، در مناقصات شرکت داشته باشند و قراردادهای رسمی با سازمان‌ها ببندند.
اما موسسات بیشتر در حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی یا پژوهشی فعالیت می‌کنند.
به همین دلیل، شرکت‌ها برای فعالیت اقتصادی رسمی‌تر و معتبرترند، در حالی که موسسات بیشتر وجهه اجتماعی دارند.

تفاوت در مالیات و حسابداری

شرکت‌ها موظف‌اند اظهارنامه مالیاتی ارائه دهند و به نسبت درآمدشان مالیات بپردازند.
اما موسسات غیرتجاری اگر فعالیت اقتصادی نداشته باشند، معمولاً از پرداخت مالیات معاف‌اند.
در صورتی که موسسه درآمدزا باشد، مثل موسسات آموزشی خصوصی، باید همانند شرکت‌ها مالیات پرداخت کند.

امکان توسعه و جذب سرمایه

شرکت‌ها قابلیت جذب سرمایه، افزایش سرمایه و حتی ورود به بازار بورس را دارند.
سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام بخرند یا به شرکت بپیوندند.
اما موسسات چنین امکانی ندارند، چون بر اساس قانون، هدف آن‌ها کسب سود نیست و نمی‌توانند سهام منتشر کنند.

اعتبار حقوقی و جایگاه اجتماعی

هر دو نوع شخصیت حقوقی معتبرند، اما نوع فعالیتشان جایگاه متفاوتی به آن‌ها می‌دهد.
شرکت‌ها در دنیای تجارت و اقتصاد اعتبار بیشتری دارند و برای همکاری با سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ مناسب‌ترند.
در مقابل، موسسات در جامعه بیشتر به عنوان نهادهای خدماتی، فرهنگی یا آموزشی شناخته می‌شوند.

جمع‌بندی

اگر قصد دارید در حوزه‌ای اقتصادی و تجاری فعالیت کنید و هدفتان سودآوری است، بهتر است شرکت ثبت کنید.
اما اگر به دنبال انجام فعالیت‌هایی با ماهیت آموزشی، فرهنگی، اجتماعی یا علمی هستید، تأسیس موسسه انتخاب مناسب‌تری است.
در نهایت، هر دو نوع ساختار قانونی معتبر و دارای شخصیت حقوقی مستقل‌اند، ولی تفاوت در هدف، ساختار، نحوه ثبت و تعهدات مالیاتی باعث می‌شود هر کدام مسیر و کاربرد خاص خود را داشته باشند.