خمیر مایه یکی از قدیمی ترین و مهم ترین مواد در فرآیند نان پزی و شیرینی پزی است. این ماده کوچک اما حیاتی، باعث ور آمدن خمیر و خلق نان های نرم و خوشمزه می شود. اما واقعاً خمیر مایه از چی درست میشه و چگونه عمل می کند؟ در این مقاله به صورت ساده و کامل به این پرسش پاسخ می دهیم.
خمیر مایه چیست؟
خمیر مایه (Yeast) یک موجود زنده از خانواده قارچ هاست. این میکروارگانیسم کوچک، در محیط مناسب شروع به فعالیت کرده و با تخمیر قندها، گاز کربن دی اکسید و الکل تولید می کند. گاز ایجاد شده باعث ور آمدن خمیر و ایجاد بافت نرم در نان و شیرینی می شود.
خمیر مایه از چه چیزی درست می شود؟
خمیر مایه به طور طبیعی از مخمرهای زنده ساخته می شود. اصلی ترین ماده تشکیل دهنده آن، سلول های مخمر ساکارومایسس سرویزیه (Saccharomyces cerevisiae) است. این نوع مخمر در محیط های طبیعی مثل پوست میوه ها، دانه های غلات و حتی در هوا وجود دارد.
فرآیند تولید خمیر مایه معمولاً شامل مراحل زیر است
پرورش مخمر
ابتدا مخمر طبیعی را در محیطی سرشار از مواد قندی (مانند ملاس یا آب قند) رشد می دهند. ملاس که یک ماده فرعی از فرآوری شکر است، غذای بسیار خوبی برای رشد مخمرهاست.
همچنین بخوانید: آیا از خواص چای ماسالا برای زنان چیزی میدانید
تکثیر
وقتی مخمرها در این محیط گرم و شیرین رشد می کنند، شروع به تقسیم سلولی می کنند و تعدادشان افزایش می یابد.
جداسازی
پس از رشد کافی، مخمرها از مایع جدا می شوند. این مرحله با سانتریفیوژ کردن یا صاف کردن انجام می شود.
شستشو
مخمر جدا شده چندین بار با آب خالص شسته می شود تا ناخالصی ها و مواد اضافی حذف شوند.
خشک کردن
مخمر خالص شده را به صورت خمیر غلیظ درمی آورند و سپس با تکنیک های خاص، به آرامی خشک می کنند تا رطوبت آن کم شود. نتیجه ی این کار، خمیر مایه ی خشک و فعال است که ما در نانوایی ها و آشپزخانه ها از آن استفاده می کنیم.
انواع خمیر مایه
خمیر مایه در چند شکل مختلف عرضه می شود:
خمیر مایه خشک فعال
به صورت دانه های ریز و خشک است و قبل از استفاده معمولاً باید در آب گرم حل شود.
همچنین بخوانید: قهوه خوردم حالم بد شده چیکار کنم
خمیر مایه فوری
ذرات ریزتری دارد و نیازی به حل کردن در آب ندارد؛ مستقیماً به آرد اضافه می شود.
خمیر مایه تازه (تر یا کیکی)
حالت خمیری و مرطوب دارد و معمولاً در نانوایی های صنعتی استفاده می شود. تاریخ انقضای کمتری نسبت به انواع خشک دارد.
آیا خمیر مایه کاملاً طبیعی است؟
بله، خمیر مایه یک فرآورده طبیعی است. اگرچه ممکن است در مقیاس صنعتی تحت کنترل بیشتری پرورش داده شود، ولی اساساً مخمرها موجوداتی طبیعی هستند که به صورت طبیعی در طبیعت نیز یافت می شوند. به همین دلیل، استفاده از خمیر مایه نسبت به پودرهای شیمیایی ورآورنده (مثل بیکینگ پودر) سالم تر و اصیل تر محسوب می شود.
همچنین بخوانید: چرا کوکی خشک میشه؟
جمع بندی
خمیر مایه از سلول های زنده مخمر ساخته می شود که با تغذیه از قندها، گاز تولید کرده و باعث ور آمدن خمیر می شود. این ماده ی کوچک اما جادویی، تاریخچه ای هزاران ساله دارد و تا امروز در تهیه نان، شیرینی، و حتی برخی نوشیدنی ها نقش بسیار مهمی ایفا می کند. آگاهی از فرآیند تولید خمیر مایه به ما کمک می کند تا قدردان این ماده ارزشمند باشیم و در پخت وپز خود از آن بهتر استفاده کنیم.
