فنجان نماها یا “cup marks” در ایران به گودی‌های ایجاد شده بر روی سطوح سنگی صاف در کف و دیواره‌های غارها و کوه‌ها اشاره دارند. این نشانه‌ها که به عنوان جوغن نیز شناخته می شوند ، نوعی نشانه رمزگونه است که در نقاط مختلف ایران یافت می‌شوند.
مجله اینترنتی باستان شناس : فنجان نماهای ایران، در اندازه ها و کاربست های گوناگون طی هزاره ها ایجاد شده اند و یکی از یاری گرها برای ادامه زیست انسان ها بر روی کره زمین بوده اند.
بعضی از آنها در غارها، کار کرد ظرف های پیش سفال داشته اند (کرفتو، کردستان) و بعضی از آنها هم در غارزیست های کهن، کارکردهای جمع آوری و نگهداشت قطرات آب چکیده شده از سقف غارها را انجام می داده اند (غار رباط علیا).
دانشگاه ها، موزه ها و دانشمندان کشورهای اسکاندیناوی هر ساله مقاله ها در خصوص فنجان نماهای کشورهایشان می نویسند و آنها را مجله های باستان شناسی هنرهای صخره ای چاپ می کنند و به بهترین مقاله هم پاداش می دهند و در دنیا بویژه در اروپا (انگلستان، اسکاتلند و ایرلند) مطالعات میدانی فراوانی بر آنها صورت می گیرد و برای دانشجویان گردش علمی و مطالعات میدانی خاص بر گزار می کنند.
اگر پژوهشگران آزاد (جمال لحافیان، کردستان) در کشور ما در راستای کشف و معرفی آنها گام ها و تلاش های چند دهه ای انجام نداده بودند؛ به قطع دانش امروز ما هم از فنجان نماها در حد همان شناخت جوغن گنج یاب ها بود.
به یُمن تلاش های همه جانبه صورت گرفته؛ بیشترین کارکردهای فنجان نماهای کهن و گوناگونی که تاکنون درنقاط مختلف ایران کشف و رمز گشایی شده اند؛ همدوش با باستان شناسان دنیا گام های علمی وعمیق برداشته شده؛ که بعضاً در قالب کتاب ها و مقاله ها انتشار یافته اند.
