در این مقاله قصد داریم تا به معرفی کامل تابلو برق بپردازیم و با بخش‌ها و انواع مختلف تابلو برق آشنا شویم. اگر شما هم قصد دارید با انواع تابلو برق صنعتی و ساختمانی بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما در پرشین تکنیک باشید.
تابلو برق Electrical enclosure چیست؟
تابلو برق همه دسته‌ها شامل فیدرهای حفاظتی، قطعات کنترلی، نمایشگرهای ولتاژ، مدارات فرمان و … است.
وظیفه اصلی تابلوهای برق در شبکه‌های انتقال برق از نیروگاه‌ها، حفاظت از تجهیزات شبکه و مصرف‌کنندگان در مقابل تغییرات ولتاژ و قطع و وصل شدن شبکه و اتصال کوتاه و اتصال زمینه از مبدأ تا مقصد (از نیروگاه تا مصارف خانگی و صنعتی) است و این تجهیزات کنترل و راه‌اندازی استاندارد و مطمئن برای دستگاه‌های ما را فراهم می‌کنند.
تابلو برق دسته‌بندی‌های مختلفی را شامل می‌شود که در ادامه به بررسی هر کدام از این دسته‌بندی‌ها خواهیم پرداخت.
دسته‌بندی از حیث ولتاژ
دسته‌بندی اولی که می‌توان در تابلوهای برق در نظر داشت، دسته‌بندی از حیث ولتاژ است که در ادامه این بخش را بررسی می‌کنیم.
تابلو برق فشار متوسط یا MV
تابلوهای برق فشار متوسط رنج ولتاژی مابین یک کیلووات تا ۳۶ کیلووات را دارا می‌باشند.
کارکرد تابلو برق فشار متوسط MV و تجهیزات موردنیاز آن
تابلو برق‌های MV به‌عنوان اصلی‌ترین تابلوهای برق در پست‌ها و شهرک‌های صنعتی بزرگ و مناطق مسکونی و نقطه‌ی اتصال شبکه فشارقوی به ترانسفورماتورهای کاهنده ولتاژ و افزاینده جریان شناخته‌شده هستند.
ولتاژ فشارقوی وارد این تابلوها و به سکسیونرها و دژنکتورها متصل می‌شود.
قطعاً برای قطع و وصل این حجم از ولتاژ به‌طورمعمول ما شاهد جرقه‌های بزرگ (آرک) خواهیم بود که باعث از بین رفتن تمام تجهیزات برقی می‌شود.
برای جلوگیری از این موضوع در دژنکتورها محفظه‌های جرقه گیر با روغن و گاز SF6 قرار می‌گیرد که در هنگام قطع یا وصل کردن ولتاژ آرک ایجادشده در روغن و گاز خفه شود. مرحله دوم حفاظت بعد از دژنکتور، سکسیونر هستند که برای اطمینان از قطع کامل در تابلو قرار می‌گیرند.
در عملیات وصل نیز به‌صورت معکوس ابتدا سکسیونر و در مرحله بعد دژنکتور وصل می‌گردند. (اتصال تیغه‌های دژنکتور به‌وسیله فنرهای بزرگی که با یک موتور کوچک و زنجیر شارژ می‌شود، انجام می‌گردد که با زدن یک دکمه جهت جلوگیری از جرقه‌های شدید با سرعت بسیار بالایی انجام می‌شود)
تجهیزات تابلو برق MV
در ادامه این بخش با تجهیزات موردنیاز تابلو برق فشار متوسط آشنا خواهیم شد.
Feeder and Motor manager
حفاظت کامل از عملکردهای حفاظتی در شبکه‌های توزیع خطوط سربار، فیدرهای کابل، فیدرهای موتوردار، بانک‌های خازنی و راکتورها و همچنین کنترل کامل عملکرد ازجمله کنترل محلی، کنترل از راه دور و اندازه‌گیری‌های جامع از توابع اندازه‌گیری شامل فاز به زمین، ولتاژ فاز به فاز، جریان‌ها، فرکانس، توان اکتیو، راکتیو و … وظیفه اصلی این قطعه است و در صورت بروز هر نوع خطا در شبکه دژنکتور مربوط را قطع می‌نماید.
اغلب داده‌های این دستگاه از CT (ترانس جریان) یا PT (ترانس ولتاژ) تأمین می‌گردد.
سکسیونرها
سکسیونرها به دو نوع ساده و جرقه گیر به‌صورت ساده یا فرمان پذیر می‌باشند که عملکرد آنها شبیه دژنکتورها است و وظیفه آنها قطع یا وصل ولتاژ است.
CT یا ترانس جریان
CT یا ترانس جریان به دور هادی برق قرارگرفته و جریان‌های زیاد را با توجه به ضریب تبدیلی که دارند (نسبت سیم‌پیچ‌های اولیه و ثانویه) به جریان‌های کوچک‌تر تبدیل کرده که دستگاه‌های اندازه‌گیری قادر به خواندنشان باشند.
PT یا ترانس ولتاژ
PT یا ترانس ولتاژ نیز عملکردی مشابه ترانس جریان CT را دارا است و وظیفه اصلی آن تبدیل ولتاژهای بالا به ولتاژ پایین‌تر برای دستگاه‌های اندازه‌گیری است.
رله‌های تشخیص آرک
این قطعه برای تشخیص جرقه و صادر کردن فرمان قطع کاربرد دارد.
رله‌ها
این قطعه نیز برای طراحی مدارهای فرمان استفاده می‌گردد و دارای کنتاکی‌های باز و بسته می‌باشند.
تابلوهای پست کاهنده ولتاژ از فشار متوسط به فشار ضعیف (کاهنده ولتاژ از KV به V)
در پست‌های برق برای تبدیل ولتاژ از ترانسفورماتور با سر اولیه و سر ثانویه استفاده می‌گردد. در پست‌های بین‌شهری عمل تبدیل ولتاژ از 63KV به 23KV انجام می‌گردد و برای تبدیل 20KV به 380 V از ترانس‌هایی که در محل‌های مربوطه قرار دارند استفاده می‌گردد.
تابلوهای فشار ضعیف یا LV (تحت ولتاژ ۳۸۰ ولت و با آمپر میلی‌آمپر تا هزاران آمپر)
این تابلوها، برق اصلی یک کارخانه یا محیط بزرگ را با آمپر بالا تأمین می‌کنند و ولتاژ این تابلوها ۳۸۰ ولت و آمپر آنها از ۱۰۰ آمپر تا ۶۳۰۰ آمپر است.
به‌طورمعمول کلید اصلی آنها از نوع خودکار و خروجی‌های آن از انواع فیدرهای (مینیاتوری) تک فاز و سه فاز و مدارهای کنتاکتوری و رله‌ای است.
معمولاً در این نوع تابلوها برای جایگزینی برق شهر در صورت قطع شدن از سیستم برق اضطراری یا چنج آور نیز استفاده می‌گردد.
دسته‌بندی تابلوهای برق فشار ضعیف ازنظر شکل کابین به‌صورت زیر است.
تابلو برق ایستاده یا سلول
این نوع تابلوها حداکثر تا ارتفاع ۲۱۰ سانتیمتر و عرض استاندارد ۸۰ سانتیمتر است. (ولی با توجه به طرح چینش تابلو از ۶۰ سانتیمتر تا ۱۱۰ سانتیمتر می‌تواند متغیر باشند)
اصولاً ورق بکار رفته در اسکلت تابلو برق‌های ایستاده ۵/۱ یا ۲ میلی‌متر است و قابلیت دسترسی به لوازم از قسمت جلو یا پشت تابلو با توجه به درب نصب‌شده روی تابلو را دارا است.
این تابلوها می‌توانند به انواع تابلوهای ریتال، طرح ریتال، سیواکن (زیمنسی)، کشویی، پایه جوشی و … تقسیم گردند.
در ادامه تصاویر تابلو برق ایستاده یا سلول را می‌توانید مشاهده کنید.
تابلو برق سلولی
تابلو برق ایستاده سلولی
تابلو برق ایستاده
تابلو برق دیواری روکار
معمولاً برای ابعاد کوچک‌تر و تجهیزات کمتر و فضای کوچک‌تر از تابلو برق دیواری روکار استفاده می‌شود و برای تأمین برق قسمتی از کارخانه یا … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ورق استفاده‌شده در این تابلوها معمولاً از ۷۵/۰ میلی‌متر تا ۵/۱ میلی‌متر بوده و قطعات و تجهیزات بر روی صفحه کابین نصب می‌گردند و بعد از تجهیز تابلو، محل نصب آن‌که معمولاً روی دیوار و با توجه به استانداردهای مربوطه ازنظر ارتفاع نصب از کف زمین است، نصب می‌گردد.
در ادامه تصاویر تابلو برق دیواری روکار را می‌توانید مشاهده کنید.
تابلو برق دیواری روکار
تابلو برق دیواری روکار
تابلو برق دیواری توکار
تابلو برق دیواری توکار همانند تابلو برق روکار بوده با این تفاوت که قسمت عمق تابلو در دیوار نصب می‌گردد و یک لبه به حالت کتیبه به نمای بیرونی تابلوها اضافه می‌گردد که بر روی دیوار به همراه درب قابل‌مشاهده است.
در ادامه تصاویر تابلو برق دیواری توکار را می‌توانید مشاهده کنید.
تابلو برق دیواری توکار
تابلوهای پیانویی
این دسته از تابلوهای برق صرفاً به دلیل طراحی ارگونومیک برای دسترسی آسان اپراتور به کلیدهای فرمان و پنل های کنترلی خطوط تولید و یا دستگاه‌ها ساخته می‌شود.
این تابلوها دارای سه بخش به هم متصل است که در ادامه این سه بخش را بررسی خواهیم کرد.
قسمت پایین تابلو که اغلب قطعات اصلی مانند کلیدهای خودکار، مینیاتوری‌ها، کنتاکتورها، PLC و رله‌های مربوطه (با توجه به کاربرد تابلو) نصب و مونتاژ می‌گردد.
صفحه‌ی زیردست اپراتور یا صفحه افقی که انواع کلیدهای فرمان یا کنترلی مانند شاسی‌های استپ و استارت، استپ‌های قارچی، کلیدهای دوطرفه، کلیدهای یک‌طرفه و … نصب می‌گردد.
قسمت بالایی تابلو که معمولاً قطعات کنترلی مانند انواع آمپرمترهای تابلویی، پنل های کنترلی یا پنل های PLC، انواع سیگنال‌ها، آژیرها و … که برای دید بهتر اپراتور نصب می‌گردد.
در ادامه تصاویر تابلو برق پیانویی را می‌توانید مشاهده کنید.
تابلوهای پیانویی
تابلوهای بارانی
تابلو برق بارانی در فضای باز مورد استفاده قرار می‌گیرد و ازلحاظ IP نسبت به دیگر تابلوها در مقابل نفوذ باران مقاوم‌تر است. همان‌طور که در شکل ظاهری این تابلو برق مشخص است یک کلاهک بارانی بر روی سقف این تابلوها نیز اضافه گردیده است.
در ادامه تصاویر تابلو برق بارانی را می‌توانید مشاهده کنید.
تابلو برق بارانی ساده
تابلو برق بارانی
تابلوهای بارانی
دسته‌بندی تابلوهای فشار ضعیف از نظر نوع مدارهای الکتریکی
تابلوهای برق فرمان
تابلوهای برق فرمان موتوری به تابلوهایی گفته می‌شود که جهت کنترل موتورهای الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
می‌توان گفت که این نوع تابلوها پرکاربردترین تابلوها در صنعت برق می‌باشند، به این دلیل که در صنعت بیشتر از موتورهای سه فاز رو تور قفسه‌ای و تک فاز القایی استفاده می‌شود و لذا این تابلوهای فرمان بیشتر درزمینهٔ کنترل این نوع موتور‌ها ساخته می‌شوند.
اما در تابلوهای فرمان موتوری چه مدارهایی وجود دارد؟
اگر موتور ما جهت کنترل از نوع سه فاز رو تور قفسه‌ای باشد بایستی یکی از مدارهای زیر را جهت کنترل موتور در نظر گرفت.
انواع مدارهای کنترل موتور و روش‌ها
روش راه‌اندازی مستقیم موتور با کنتاکتور و مدارهای فرمان کنتاکتوری
روش راه‌اندازی موتور به‌صورت ستاره مثلث به کمک مدارهای فرمان کنتاکتوری
روش‌های ۱ و ۲ همراه مدار فرمان PLC یا رله‌های هوشمند
راه‌اندازی موتور با درایو‌های الکتریکی
راه‌اندازی موتور با سافت استارتر‌ها (استارترهای نرم موتور)
راه‌اندازی موتور به کمک مدارات الکترونیک قدرت شامل پل‌های تشکیل‌شده از IGBT و مدولاسیون‌هایی نظیر PWM و spwm
تنها در روش‌های شماره ۴ و ۶ است که می‌توان هم دور موتور و هم گشتاور آن را تغییر داد.
از روش مستقیم معمولاً در مواردی می‌توان استفاده کرد که توان موتور کمتر از ۴ کیلووات باشد.
از روش ستاره مثلث تا جایی می‌توان استفاده کرد که گشتاور بار کمتر از ۵۰ درصد گشتاور نامی موتور باشد. در غیر این صورت باید از روش‌های دیگر مثل سافت استارتر استفاده کرد.
لازم به ذکر است که در تابلوهای فرمان موتوری می‌توان به‌جای کنتاکتورها از SSR نیز استفاده کرد که هم عمر طولانی‌تری دارند و هم سروصدای کمتری را ایجاد می‌کند.
تابلو برق فرمان
عکس تابلو فرمان برق
تابلو فرمان برق
تابلو خازنی (بانک خازن)
یکی از پرکاربردترین انواع تابلوها در صنعت برق، تابلو برق خازنی است. در شبکه برق سه فاز، دو نوع توان مصرفی وجود دارد.
توان اکتیو یا توان مفید
توان راکتیو یا غیرمفید که باعث استفاده جریان غیرمفید از شبکه می‌گردد. این توان غیرمفید به دلیل وجود بارهای سلفی در شبکه اتفاق می‌افتد.
بارهای سلفی سبب جابجایی پیک ولتاژ و جریان نسبت به هم می‌شود که این جابجایی باعث مصرف اضافی جریان در شبکه برق می‌گردد و اگر در حجم عمده به آن نگاه کرد، باعث آسیب‌رسانی به تأسیسات تولید انرژی برق می‌گردد.
با توجه به مسائل ذکرشده در بالا هر یک از مشترکین سه فاز بالای ۵۰ آمپر، توسط اداره برق ملزم به نصب تابلو خازنی جهت تصحیح ضریب توان مصرفی می‌باشند.
معمولاً جدا از فرمول‌های کتابی برای طراحی بانک خازن و انتخاب ضریب‌های خازن‌های موجود، از فرمول ۲/۱ جریان کل واحد استفاده می‌شود. به‌طور مثال اگر جریان نامی یک واحد تولیدی ۱۰۰ آمپر باشد برای این واحد تولیدی از بانک خازنی ۵۰ کیلووار استفاده می‌گردد. استعلام قیمت تابلو برق از سایت پرشین تکنیک ممکن است.
خازن
به دو صفحه فلز یا الکترولیت که بوسیله یک عایق یا دی الکتریک از هم جدا می‌گردد، خازن گفته می‌شود که این صفحات قابلیت ذخیره برق و تصحیح ضریب جریان نسبت به ولتاژ و صاف کردن شکل ولتاژ را دارا می‌باشند.
رگلاتور
رگلاتور قطعه از واحد هوشمند است و با توجه به ولتاژ و جریان مصرفی کل، بهترین خازن ممکن را در مدار قرار میدهد. جهت انتخاب پله های خازن معمولاً از ضریب‌های خاصی مانند ۱:۲:۲:۲ یا ۱:۲:۴:۸ یا … (با توجه به مارک رگلاتور استفاده‌شده) استفاده می‌گردد.
مثلا برای بانک خازن ۵۰ کیلووار از خازن‌های ۵ کیلووار دو عدد، ۱۰ کیلووار دو عدد و ۲۰ کیلووار یک عدد استفاده می‌شود.
تابلو برق خازنی
تابلو برق کنتوری
برای تحویل انرژی الکتریکی به مشترکین و همچنین قرائت مصرف انرژی باید از تابلو کنتور استفاده گردد. تابلوهای کنتوری باید به‌صورت مختص به کنتور و قابلیت نصب به‌صورت توکار و روکار در ابعاد مختلف را داشته باشد و همچنین فقط قسمت جلو (درب خروجی) آن قابل دسترس باشد.
تابلوهای کنتوری از ۳ بخش ورودی، بخش لوازم اندازه‌گیری و بخش خروجی تشکیل‌شده است و تمام استانداردهای آن طبق دستورالعمل شرکت برق انجام می‌گردد.
تابلو برق کنتوری
تابلو برق کنتوری
تابلوهای توزیع صنعتی
این نوع تابلو برق‌ها جهت توزیع جریان در یک واحد صنعتی کاربرد دارند. تابلو برق صنعتی معمولاً از تابلو مادر تغذیه می‌گردد و در آن از مینیاتوری‌های با رنج‌های پایین استفاده می‌شود.
یکی از خدمات گروه پرشین تکنیک، ساخت تابلو برق صنعتی است که بر اساس سفارش مشتری به‌صورت اختصاصی طراحی و اجرا می‌گردد.
تابلوهای برق صنعتی
تابلوهای توزیع مسکونی
این نوع تابلو برق‌ها نیز برای توزیع جریان در یک واحد مسکونی ساخته می‌شوند، تغذیه مدارهای روشنایی و پریزهای هر واحد مسکونی از این تابلو فراهم می‌شود. تابلو برق مسکونی جایگزین جعبه‌های تقسیم پراکنده در ساختمان‌ها قدیمی شده‌اند.
در این روش سیم‌کشی، سامانه‌های جریان ضعیف، تغذیه روشنایی و پریزهای برق کاملاً از هم مجزا هستند و مزیت آن این است که در صورت بروز اتصالی یا خطا در بخشی از ساختمان، تنها همان بخش از مدار خارج می‌شود. این تابلوها معمولاً در ورودی ساختمان یا آشپزخانه نصب می‌شوند.
جهت دریافت قیمت تابلو برق ساختمان می‌توانید با همکاران ما در واحد فروش پرشین تکنیک در تماس باشید.
تابلوهای توزیع مسکونی
تابلوهای برق مسکونی
کلام آخر
در این مقاله سعی شد توضیحات اجمالی در مورد انواع تابلو برق و مزایای هر کدام از آنها، توضیحاتی خدمت شما عزیزان ارائه گردد. در مقالات بعدی اموزش بستن تابلو برق را نیز به شما همراهان ارائه خواهیم داد.
در صورت داشتن هرگونه سؤال در زمینهٔ تابلوهای برق، شما می‌توانید سؤالات خود را در انتهای همین بخش برای ما ارسال نمایید تا همکاران فنی ما در پرشین تکنیک، به سؤالات شما پاسخ کامل دهند.
گروه فنی مهندسی پرشین تکنیک با تجربیات فراوان درزمینهٔ اجرای انواع تابلو برق در سطح کشور، می‌تواند بهترین گزینه برای ساخت و اجرای تابلو برق مدنظر شما باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و همچنین مشاوره رایگان درزمینهٔ انواع تابلو برق‌های صنعتی و مسکونی، می‌توانید با همکاران ما در تماس باشید.
همکاران ما مشتاقانه آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستند.
